الأحد، 6 ديسمبر 2009
الأربعاء، 9 سبتمبر 2009
الأحد، 3 مايو 2009
שוואים
שוואים
יש שלושה סוגים של שוואים:
- שווא נח.
- שווא נע.
1.1 הגדרה
1שווא נח זהו שווא שמקורו באפס תנועה. תפקידו לסגור הברה ולהצביע על העדר תנועה. אחרי שווא נח יבוא דגש קל (=דגש הבא באותיות בגדכפ"ת ומצביע על ההגייה הפוצצת של העיצורים הללו):
מִגְדָּל, תָּכְנִית, יִשְמֹר, לִשְבֹּר וכד'.
1.2 כללים למציאת שווא נח במילה המנוקדת
1. בסוף המילה "אַת" ובכ' הסופית חסרת תנועה:
אַתְּ, מֶלֶךְ, שֶלָּךְ וכד'.
2. שני שוואים רצופים בסוף מילה, היוצרים צרור שוואים נחים:
נֵרְדְּ, קֹשְטְ; בפועל בצורות נוכחת (=גוף שני יחיד, אַתְּ) בזמן עבר: כָּתַבְתְּ, בִּקַּשְתְּ וכד'.
3. אחרי תנועה קטנה:
מִגְדָּל, תָּכְנִית, מֶרְכָּבָה, מַחְשֵב וכד'.
4. שווא ראשון מבין שני שוואים רצופים באמצע המילה:
נִכְנְסָה, תִּשְמְרוּ, יֻסְבְּרוּ וכד'.
5. אחרי תנועה גדולה מוטעמת:
תְּסַפֵּרְנָה, הַסְבֵּרְנָה וכד'.
2. שווא נע
2.1 הגדרה
שווא נע זהו שווא שמקורו בתנועה. תפקידו ליצור הברה חטופה יחד עם העיצור שהוא בא תחתיו. שווא נע הוא תנועה חטופה. אחרי שווא נע לא יבוא דגש. שווא נע נוצר כתוצאה מחוק החיטוף:
רְחוֹב (חוק החיטוף חל בפרהיסטוריה), כְּתַבְתֶּם, שָמְרָה, נִכְנְסָה, קִבְּלוּ וכד'.
2.2 כללים למציאת שווא נע במילה המנוקדת
1. בראש מילה:
רְחוֹב, כְּתַבְתֶּם, מְדַבֵּר וכד'.
2. אחרי תנועה גדולה בלתי מוטעמת:
שָמְרָה, לָבְשָה, סוֹגְרִים וכד'.
3. שווא שני מבין שני שוואים רצופים באמצע המילה:
נִכְנְסָה, תִּשְמְרוּ, יֻסְבְּרוּ וכד'.
4. תחת אות דגושה בדגש חזק (=דגש הבא אחרי תנועה):
קִבְּלוּ, שִמְּרָה, הִסְתַּפְּרוּ וכד'.
3. שווא מרחף
שווא מרחף זהו שווא נע שהתאפס. מקורו בתנועה (כמו שווא נע), אך הוא בא אחרי תנועה קטנה (כמו שווא נח). תפקידו לסגור הברה (כמו שווא נח). אחרי שווא מרחף לא יבוא דגש (כמו אחרי שווא נע). שווא מרחף נוצר כתוצאה מפירוק צרור שוואים נעים:
בִּשְמִירָה, לִמְכִירָה, כִּדְבָרָיו, דִּבְרֵיכֶם, מַלְכֵי ישראל, בִּרְכָתוֹ, כִּתְבִי, יַעַבְדוּ וכד'.
4. זיהוי סוג השווא באמצע המילה על-פי צורת היסוד
4.1 צורת היסוד מהי?
צורת היסוד בשם עצם ובשם תואר
זוהי צורת הנפרד (לא נסמך, כלומר לא בסמיכות) ביחיד או ביחידה:
כך, למשל, צורת היסוד של המילים תַּלְמִידִים או תַּלְמידֵי (הקורס) או תַּלְמִידַי היא תַּלְמִיד.
צורת היסוד של המילים יָפָה או יָפוֹת היא יָפָה.
צורת היסוד בפועל
בעבר ובעתיד זוהי צורת הנסתר (=הוא):
כך, למשל, צורת היסוד של המילים כָּתַב או כָּתְבָה או כְּתַבְתָּם היא כָּתַב.
צורת היסוד של המילים יִכְתּׁב או תִּכְתְּבִי או יִכְתְּבוּ היא יִכְתּׁב.
בציווי זוהי צורת הנוכח (=אתה):
צורת היסוד של המילה כִּתְבִי, למשל, היא כְּתׁב.
בבינוני (=הווה) זוהי צורת היחיד:
צורת היסוד של המילים כּוֹתְבִים או כּותְבוֹת, למשל, היא כּוֹתֵב.
4.2 כללים לזיהוי סוג השווא על-פי צורת היסוד
כדי לזהות את סוג השווא באמצע המילה, יש להפוך את המילה הנתונה לצורת היסוד (ר' סעיף 4.1).
4.2.1 זיהוי שווא נח
אם השווא במילה הנתונה נשאר שווא בצורת היסוד, הוא נח.
נבדוק את השווא במילה מִטְבָּחִים. צורת היסוד של המילה הנתונה היא מִטְבָּח. השווא בעיצור ט נשאר בצורת היסוד, לכן השווא במילה מִטְבָּחִים הוא נח. שימו לב! שווא יחיד באמצע המילה בצורת היסוד הוא לעולם נח! כלומר במילה מִטְבָּח בהיותה צורת היסוד השווא הוא נח.
4.2.2 זיהוי שווא שאינו נח
לעומת זאת, אם השווא במילה הנתונה הופך לתנועה בצורת היסוד, הוא אינו נח.
4.2.2.1 זיהוי שווא נע
נבדוק את השווא במילה סָגְרָה. צורת היסוד של המילה הנתונה היא סָגַר. השווא בעיצור ג הופך לתנועה, כלומר השווא נובע מהתנועה. מכיוון שמקורו של השווא (על-פי צורת היסוד) בתנועה, והוא בא אחרי תנועה גדולה (ר' סעיף 2.2 [2]), השווא במילה סָגְרָה, הוא נע.
נבדוק את שווא במילה דִּבְּרוּ. צורת היסוד של המילה הנתונה היא דִּבֵּר. מכיוון שמקורו של השווא בתנועה, והוא בא תחת אות דגושה בדגש חזק (ר' סעיף 2.2 [4]), השווא במילה סָגְרָה, הוא נע.
4.2.2.2 זיהוי שווא מרחף
נבדוק את השווא במילה יִלְלַת (החתול). צורת היסוד של המילה הנתונה היא יְלָלָה. מקורו של השווא בתנועה (בדומה לשווא נע), אך הוא בא אחרי תנועה קטנה (בדומה לשווא נח, ר' סעיף 1.2 [3]), לכן זהו שווא מרחף.
נבדוק את השווא במילה עִזְבִי (צורת הציווי). צורת היסוד של המילה הנתונה היא עֲזֹב. מקורו של השווא בתנועה, אך הוא בא אחרי תנועה קטנה, לפיכך השווא מרחף.
בעבר ובעתיד זוהי צורת הנסתר (=הוא):
כך, למשל, צורת היסוד של המילים כָּתַב או כָּתְבָה או כְּתַבְתָּם היא כָּתַב.
צורת היסוד של המילים יִכְתּׁב או תִּכְתְּבִי או יִכְתְּבוּ היא יִכְתּׁב.
בציווי זוהי צורת הנוכח (=אתה):
צורת היסוד של המילה כִּתְבִי, למשל, היא כְּתׁב.
בבינוני (=הווה) זוהי צורת היחיד:
צורת היסוד של המילים כּוֹתְבִים או כּותְבוֹת, למשל, היא כּוֹתֵב.
4.2 כללים לזיהוי סוג השווא על-פי צורת היסוד
כדי לזהות את סוג השווא באמצע המילה, יש להפוך את המילה הנתונה לצורת היסוד (ר' סעיף 4.1).
4.2.1 זיהוי שווא נח
אם השווא במילה הנתונה נשאר שווא בצורת היסוד, הוא נח.
נבדוק את השווא במילה מִטְבָּחִים. צורת היסוד של המילה הנתונה היא מִטְבָּח. השווא בעיצור ט נשאר בצורת היסוד, לכן השווא במילה מִטְבָּחִים הוא נח. שימו לב! שווא יחיד באמצע המילה בצורת היסוד הוא לעולם נח! כלומר במילה מִטְבָּח בהיותה צורת היסוד השווא הוא נח.
4.2.2 זיהוי שווא שאינו נח
לעומת זאת, אם השווא במילה הנתונה הופך לתנועה בצורת היסוד, הוא אינו נח.
4.2.2.1 זיהוי שווא נע
נבדוק את השווא במילה סָגְרָה. צורת היסוד של המילה הנתונה היא סָגַר. השווא בעיצור ג הופך לתנועה, כלומר השווא נובע מהתנועה. מכיוון שמקורו של השווא (על-פי צורת היסוד) בתנועה, והוא בא אחרי תנועה גדולה (ר' סעיף 2.2 [2]), השווא במילה סָגְרָה, הוא נע.
נבדוק את שווא במילה דִּבְּרוּ. צורת היסוד של המילה הנתונה היא דִּבֵּר. מכיוון שמקורו של השווא בתנועה, והוא בא תחת אות דגושה בדגש חזק (ר' סעיף 2.2 [4]), השווא במילה סָגְרָה, הוא נע.
4.2.2.2 זיהוי שווא מרחף
נבדוק את השווא במילה יִלְלַת (החתול). צורת היסוד של המילה הנתונה היא יְלָלָה. מקורו של השווא בתנועה (בדומה לשווא נע), אך הוא בא אחרי תנועה קטנה (בדומה לשווא נח, ר' סעיף 1.2 [3]), לכן זהו שווא מרחף.
נבדוק את השווא במילה עִזְבִי (צורת הציווי). צורת היסוד של המילה הנתונה היא עֲזֹב. מקורו של השווא בתנועה, אך הוא בא אחרי תנועה קטנה, לפיכך השווא מרחף.
לסיכום, אפשר לקבוע את סוגו של השווא על פי מקומו במילה ובהתאם למספר כללים שצריך לדעת:
א. השווא יכול לבוא בודד בהתחלת, באמצע ובסוף המילה.
- תְ....... [נע]...(השווא נע, כי מיקומו בראש המילה)
- ....תְ....[?]...(השווא יכול להיות אחד משלשת הוואים השונים: נע, נח או מרחף. קובעים אותו ע"פ הכללים הבאים:
- ...תְּ....[נע]...(שווא תחת אות דגושה בדגש חזק הוא נע)
- ...(ת.ג)תְ..>..[נע]...(שווא אחרי תנועה גדולה בהברה בלתי מוטעמת הוא נע)
- ...(ת.ג+>)ת....[נח]...(שווא אחרי תנועה גדולה בהברה מוטעמת הוא נח)
- או מרחף ראה הכללים לעיל.
- .......תְ [נח]...(השווא נח, כי הוא בסוף המילה)
ב. מצב אחר אפשרי, ששני שוואים רצופים יבואו באמצע המילה או בסופה.
- ...מְתְ... [נח..נע]... (שני שוואים רצופים באמצע המילה הראשון נח והשני נע)
- ......מְתְ [נח..נח]...( שני שוואים בסוף המילה שניהם נחים)
أهمية علم النفس وميادينه
أهمية علم النفس وميادينه
أهمية علم النفس وميادينهيهتم علم النفس بفهم الإنسان ومحاولة تغيير أو تعديل سلوكه ، كما أن الغرض الرئيسي لكل علم ومن بينها علم النفس وصف الظواهر التي يدور حولها مجال بحثه وفهمها وأسباب ظهورها ، أي أن العم يمر بمرحلتين وله جانبين :أ. و علم النفس قبل أي علم له ناحية نظرية تتمثل في دراسة الظواهر النفسية التي تتضح في السلوك الخارجي بغرض التوصل إلى القوانين العامة أو المبادئ التي تحكم هذه الظواهر.ب. وناحية تطبيقية تتمثل في الاستفادة من هذه القوانين في التحكم في السلوك الإنساني وتغييره وتوجيهه التوجيه السليم.ومن بين اهتمامات علم النفس تصميمه لمقاييس السلوك العادي في مقابل السلوك المرضى ووضع حلول لكثير من المشاكل اليومية.وتظهر أهمية علم النفس وفوائدها بصورة أوضح إذا ما استعرضنا فروعه أو ميادينه :• علم النفس العام:وهو مدخل لكل العلوم النفسية ، يهتم بدراسة المبادئ و القوانين العامة لسلوك الإنسان الراشد السوي ويحاول أن يستخلص الأسس السيكولوجية العامة للسلوك الإنساني التي تصدق بوجه عام على جميع الأفراد وبصرف النظر عن الحالات الخاصة أو المواقف الإجتماعية الخاصة التي قد تختلف من فرد إلى آخر ، فهو يدرس مثلا مبادئ التعليم وقوانينه العامة التي تنطبق على جميع حالات التعليم الإنساني ، وبصرف النظر عن الموضوع في المدرسة أو المصنع أو في الجيش فأمر يخرج عن اختصاصات علم النفس العام ومن الموضوعات الرئيسية التي يدرسها علم النفس العام الدوافع و الانفعالات و الإدراك والتعليم والتذكرة و التفكير والذكاء والشخصية.• علم النفس الفسيولوجي :يعنى بوجه عام بدراسة الأساس الفسيولوجي للسلوك الإنساني ، فهو يهتم بدراسة الجهاز العصبي ووظائفه المختاغة ،و يحاول مثلا أن يعرف كيف يحدث الإحساس وكيف ينتقل التيار العصبي في الأعصاب وكيف يسيطر المخ على الشعور و السلوك ، وهو يدرس الوظائف المختلفة للغدد الصماء وغير الصماء وكيفية تأثيرها على السلوك وهو يدرس أيضاً الأساس الفسيولوجي للدوافع وغير ذلك من الميكانزمات العصبية للنشاط النفسي.• علم النفس الفارقي:يهتم بدراسة الفروق بين الأفراد و الجماعات و السلالات و الأجناس , ويقف على أسباب تلك الفروق وطريقة تكوينها و العوامل المؤثرة فيها ويستخدم علماء النفس في هذه الدراسة الاختبارات و المقاييس السكولوجية المختلفة لقياس الذكاء والقدرات العقلية المختلفة.• علم نفس الطفل [ أو النمو]:يعنى بدراسة نمو الطفل و المراحل المختلفة التي تمر بها عملية النمو و العوامل التي تؤثر فيها و الخصائص العامة التي تميز مراحل النمو ، وتمدنا هذه الدراسات بكثير من المعلومات التي تجعلنا أكثر قدرة على فهم شخصية الطفل وسلوكه ودوافعه ، واتجاهاته في مراحل حياته المختلفة وتجعلنا أقدر على توجيهه وتربيته.• علم النفس الاجتماعي:يهتم بصفة خاصة بدراسة علاقة الفرد بالجامعة وعلاقة الجماعات بعضها ببعض ، فهو يهتم بدراسة التنشئة الاجتماعية للفرد وكيفية تأثر بالنظام الاجتماعي والحضارة بالثقافة التي ينشأ فيها ، وكيف يؤثر ذلك في تكوين اتجاهاته واعتقاداته وميوله وهو يدرس سيكولوجية الجماهير والرأي العام والدعاية.• علم النفس التطبيقي:يدرس تطبيق القوانين النفسية التي توصل إليها علماء النفس في مجالات الحياة المختلفة ومن فروعه علم النفس التربوي ، علم النفس الصناعي و التجاري و الجنائي و الحربي و الكلينكي .
أهمية علم النفس وميادينهيهتم علم النفس بفهم الإنسان ومحاولة تغيير أو تعديل سلوكه ، كما أن الغرض الرئيسي لكل علم ومن بينها علم النفس وصف الظواهر التي يدور حولها مجال بحثه وفهمها وأسباب ظهورها ، أي أن العم يمر بمرحلتين وله جانبين :أ. و علم النفس قبل أي علم له ناحية نظرية تتمثل في دراسة الظواهر النفسية التي تتضح في السلوك الخارجي بغرض التوصل إلى القوانين العامة أو المبادئ التي تحكم هذه الظواهر.ب. وناحية تطبيقية تتمثل في الاستفادة من هذه القوانين في التحكم في السلوك الإنساني وتغييره وتوجيهه التوجيه السليم.ومن بين اهتمامات علم النفس تصميمه لمقاييس السلوك العادي في مقابل السلوك المرضى ووضع حلول لكثير من المشاكل اليومية.وتظهر أهمية علم النفس وفوائدها بصورة أوضح إذا ما استعرضنا فروعه أو ميادينه :• علم النفس العام:وهو مدخل لكل العلوم النفسية ، يهتم بدراسة المبادئ و القوانين العامة لسلوك الإنسان الراشد السوي ويحاول أن يستخلص الأسس السيكولوجية العامة للسلوك الإنساني التي تصدق بوجه عام على جميع الأفراد وبصرف النظر عن الحالات الخاصة أو المواقف الإجتماعية الخاصة التي قد تختلف من فرد إلى آخر ، فهو يدرس مثلا مبادئ التعليم وقوانينه العامة التي تنطبق على جميع حالات التعليم الإنساني ، وبصرف النظر عن الموضوع في المدرسة أو المصنع أو في الجيش فأمر يخرج عن اختصاصات علم النفس العام ومن الموضوعات الرئيسية التي يدرسها علم النفس العام الدوافع و الانفعالات و الإدراك والتعليم والتذكرة و التفكير والذكاء والشخصية.• علم النفس الفسيولوجي :يعنى بوجه عام بدراسة الأساس الفسيولوجي للسلوك الإنساني ، فهو يهتم بدراسة الجهاز العصبي ووظائفه المختاغة ،و يحاول مثلا أن يعرف كيف يحدث الإحساس وكيف ينتقل التيار العصبي في الأعصاب وكيف يسيطر المخ على الشعور و السلوك ، وهو يدرس الوظائف المختلفة للغدد الصماء وغير الصماء وكيفية تأثيرها على السلوك وهو يدرس أيضاً الأساس الفسيولوجي للدوافع وغير ذلك من الميكانزمات العصبية للنشاط النفسي.• علم النفس الفارقي:يهتم بدراسة الفروق بين الأفراد و الجماعات و السلالات و الأجناس , ويقف على أسباب تلك الفروق وطريقة تكوينها و العوامل المؤثرة فيها ويستخدم علماء النفس في هذه الدراسة الاختبارات و المقاييس السكولوجية المختلفة لقياس الذكاء والقدرات العقلية المختلفة.• علم نفس الطفل [ أو النمو]:يعنى بدراسة نمو الطفل و المراحل المختلفة التي تمر بها عملية النمو و العوامل التي تؤثر فيها و الخصائص العامة التي تميز مراحل النمو ، وتمدنا هذه الدراسات بكثير من المعلومات التي تجعلنا أكثر قدرة على فهم شخصية الطفل وسلوكه ودوافعه ، واتجاهاته في مراحل حياته المختلفة وتجعلنا أقدر على توجيهه وتربيته.• علم النفس الاجتماعي:يهتم بصفة خاصة بدراسة علاقة الفرد بالجامعة وعلاقة الجماعات بعضها ببعض ، فهو يهتم بدراسة التنشئة الاجتماعية للفرد وكيفية تأثر بالنظام الاجتماعي والحضارة بالثقافة التي ينشأ فيها ، وكيف يؤثر ذلك في تكوين اتجاهاته واعتقاداته وميوله وهو يدرس سيكولوجية الجماهير والرأي العام والدعاية.• علم النفس التطبيقي:يدرس تطبيق القوانين النفسية التي توصل إليها علماء النفس في مجالات الحياة المختلفة ومن فروعه علم النفس التربوي ، علم النفس الصناعي و التجاري و الجنائي و الحربي و الكلينكي .
من كتاب أسس علم النفس للدكتور طلعت منصور
وايضا
ماهو علم النفس الفسيولوجي؟؟؟
مصطلح علم النفس الفسيولوجي يتكون من مصطلحين ، علم النفس ، وعلم الفسيولوجيا...ومن المفيد قبل الحديث عن علم النفس الفسيولوجي أن نعرِّف كلا من علم النفس وعلم الفسيولوجيا....
علم النفس Psychology:
لعلم النفس العديد من التعريفات بسبب وجود اختلاف بين مدارس علم النفسومن التعاريف المتعددة لعلم النفس:1- إنه العلم الذي يدرس الحياة النفسية وما تتضمنه من أفكار ومشاعر وإحساسات وميول ورغبات وذكريات وانفعالات .2- إنه العلم الذي يدرس سلوك الإنسان بما يماثله من أفعال وأقوال وحركات ظاهرة وأوجه النشاط الإنساني أثناء عملية التفاعل مع بيئته.3- إنه العلم الذي يدرس سلوك الإنسان وما وراءه من عمليات عقلية.4- إنه العلم الذي يهتم بتفسير السلوك الإنساني في المواقف الحياتية المختلفة والدوافع الكامنة وراء هذا السلوك.ويلاحظ أن هذه التعاريف متكاملة مع بعضها البعض وتمثل اتجاهات مدارس علم النفس.
علم الفسيولوجيا Physiology :
العلم الذي يدرس وظائف أعضاء الكائن الحي سواء كان إنسان أو حيوان نبات.
بعد أن عرفنا علم النفس وعلم الفسيولوجيا فما الرابط الذي يربط العِلمين؟علم النفس الفسيولوجي :هو العلم الذي يدرس العلاقة بين السلوك والأعضاء من أجل إيجاد تفسير فسيولوجي أو عضوي للسلوك الإنساني.
يهدف علم النفس الفسيولوجي إلى:البحث في الأسس الفسيولوجية للظواهر النفسية الطبيعية (السوية) كالأساس الفسيولوجي لكل من التذكر والتعلم والانفعال والدافعية.كما يهدف إلى للبحث في الأسس الفسيولوجية للظواهر النفسية المرضية كالأساس الفسيولوجي لكل من الفصام والاكتئاب والوسواس ....
وبشكل عام فإن هدف علم النفس الفسيولوجي يتمحور في التعرف على الجذور الفسيولوجية للظواهر النفسية ومحاولة ترجمة السلوك الإنساني بخطاب فسيولوجي أو عضوي يستمد لغة خطابه من كل من الجهاز العصبي والجهاز الهرموني والجهاز الحواسي على وجه التحديد.
العلوم المتفرعة من علم النفس الفسيولوجي:1- علم النفس الحواسي:يهدف إلى دراسة فسيولوجية الحواس الخمس وهي الابصار والسمع والشم والذوق والاحساسات الجلدية. وتعتبر تلك الحواس الخمس الواجهة الأولى في استقبال المثيرات البيئية . كما تعمل تلك الحواس بدور هام في التأثير على الظاهرة السلوكية المسماة بالادراك Perception ولهذا عادة ما يقرن دراسة الإدراك بالبنية الفسيولوجية للحواس الخمس.
2- علم النفس الهرموني:يهدف علم النفس الهرموني إلى دراسة الهرمونات Hormones، وعلاقتها بتنظيم السلوك ومن المواضيع التي يمكن للباحثين أن يتناولها علم النفس الهرموني دراسة أثر زيادة نسبة هرمونات معينة أو نقصها أو اختلال تركيبها على السلوك الانساني.
3- علم النفس الدوائي:علم النفس الدوائي Psychopharmacology يهتم بدراسة المواد الكيميائية التي لها دور رئيسي في العمليات النفسية والتي من أهمها الناقلات العصبية والمستقبلات . كما يهدف علم النفس الدوائي بصورة خاصة إلى دراسة أثر الأدوية والعقاقير على تلك المواد الكيميائية، ويبحث عن الكيفية التي يمكن لتلك العقاقير أن تؤثر في السلوك الإنساني.
4- علم النفس العصبي:يهدف علم النفس العصبي Neuropsychology إلى دراسة الظواهر النفسية على أساس فسيولوجي عصبي . ويعتبر علم النفس العصبي الفرع الهام والرئيسي من أفرع علم النفس الفسيولوجي ، إذ أن معظم البحوث في مجال علم الفسيولوجي هي في أصلها متعلقة بدور الجهاز العصبي وذلك لأن الجانب العصبي يعتبر أهم الجوانب الفسيولوجية التي لها علاقة لصيقة بعمل الظواهر النفسية.
مصطلح علم النفس الفسيولوجي يتكون من مصطلحين ، علم النفس ، وعلم الفسيولوجيا...ومن المفيد قبل الحديث عن علم النفس الفسيولوجي أن نعرِّف كلا من علم النفس وعلم الفسيولوجيا....
علم النفس Psychology:
لعلم النفس العديد من التعريفات بسبب وجود اختلاف بين مدارس علم النفسومن التعاريف المتعددة لعلم النفس:1- إنه العلم الذي يدرس الحياة النفسية وما تتضمنه من أفكار ومشاعر وإحساسات وميول ورغبات وذكريات وانفعالات .2- إنه العلم الذي يدرس سلوك الإنسان بما يماثله من أفعال وأقوال وحركات ظاهرة وأوجه النشاط الإنساني أثناء عملية التفاعل مع بيئته.3- إنه العلم الذي يدرس سلوك الإنسان وما وراءه من عمليات عقلية.4- إنه العلم الذي يهتم بتفسير السلوك الإنساني في المواقف الحياتية المختلفة والدوافع الكامنة وراء هذا السلوك.ويلاحظ أن هذه التعاريف متكاملة مع بعضها البعض وتمثل اتجاهات مدارس علم النفس.
علم الفسيولوجيا Physiology :
العلم الذي يدرس وظائف أعضاء الكائن الحي سواء كان إنسان أو حيوان نبات.
بعد أن عرفنا علم النفس وعلم الفسيولوجيا فما الرابط الذي يربط العِلمين؟علم النفس الفسيولوجي :هو العلم الذي يدرس العلاقة بين السلوك والأعضاء من أجل إيجاد تفسير فسيولوجي أو عضوي للسلوك الإنساني.
يهدف علم النفس الفسيولوجي إلى:البحث في الأسس الفسيولوجية للظواهر النفسية الطبيعية (السوية) كالأساس الفسيولوجي لكل من التذكر والتعلم والانفعال والدافعية.كما يهدف إلى للبحث في الأسس الفسيولوجية للظواهر النفسية المرضية كالأساس الفسيولوجي لكل من الفصام والاكتئاب والوسواس ....
وبشكل عام فإن هدف علم النفس الفسيولوجي يتمحور في التعرف على الجذور الفسيولوجية للظواهر النفسية ومحاولة ترجمة السلوك الإنساني بخطاب فسيولوجي أو عضوي يستمد لغة خطابه من كل من الجهاز العصبي والجهاز الهرموني والجهاز الحواسي على وجه التحديد.
العلوم المتفرعة من علم النفس الفسيولوجي:1- علم النفس الحواسي:يهدف إلى دراسة فسيولوجية الحواس الخمس وهي الابصار والسمع والشم والذوق والاحساسات الجلدية. وتعتبر تلك الحواس الخمس الواجهة الأولى في استقبال المثيرات البيئية . كما تعمل تلك الحواس بدور هام في التأثير على الظاهرة السلوكية المسماة بالادراك Perception ولهذا عادة ما يقرن دراسة الإدراك بالبنية الفسيولوجية للحواس الخمس.
2- علم النفس الهرموني:يهدف علم النفس الهرموني إلى دراسة الهرمونات Hormones، وعلاقتها بتنظيم السلوك ومن المواضيع التي يمكن للباحثين أن يتناولها علم النفس الهرموني دراسة أثر زيادة نسبة هرمونات معينة أو نقصها أو اختلال تركيبها على السلوك الانساني.
3- علم النفس الدوائي:علم النفس الدوائي Psychopharmacology يهتم بدراسة المواد الكيميائية التي لها دور رئيسي في العمليات النفسية والتي من أهمها الناقلات العصبية والمستقبلات . كما يهدف علم النفس الدوائي بصورة خاصة إلى دراسة أثر الأدوية والعقاقير على تلك المواد الكيميائية، ويبحث عن الكيفية التي يمكن لتلك العقاقير أن تؤثر في السلوك الإنساني.
4- علم النفس العصبي:يهدف علم النفس العصبي Neuropsychology إلى دراسة الظواهر النفسية على أساس فسيولوجي عصبي . ويعتبر علم النفس العصبي الفرع الهام والرئيسي من أفرع علم النفس الفسيولوجي ، إذ أن معظم البحوث في مجال علم الفسيولوجي هي في أصلها متعلقة بدور الجهاز العصبي وذلك لأن الجانب العصبي يعتبر أهم الجوانب الفسيولوجية التي لها علاقة لصيقة بعمل الظواهر النفسية.
כתיבת מכתב
מכתב אישי ומכתב רשמי
נהוג למיין את המכתבים לפי מידת הרשמיות שבהם:
מכתב אישי מבטא קרבה, הוא אינטימי וחברי, לעומת מכתב רשמי, שנכתב על-ידי מישהו לא מוכר, מרוחק. ככל שהמוען והנמען מוכרים וקרובים זה לזה, כך המכתב אישי וחברי יותר. וככל שהמוען והנמען מרוחקים זה מזה, או שהמוען/הנמען הם מוסד, עיתון, משרד ממשלתי, חברה מסחרית וכדומה – כך המכתב רשמי יותר וכך לשונו רשמית יותר.
חלקי המכתב -
למכתבים יש מראה מיוחד. יש בהם חלקים קבועים שקל לראות ולזהות, ולפיהם אפשר לזהות את הטקסט כמכתב. חלקים אלה מאפיינים את כל המכתבים, והם יוצרים את התבנית החזותית של המכתב.
אך שימו לב להבדלים בין המכתבים השונים.
שני הסוגים, המכתב האישי והמכתב הרשמי, נבדלים זה מזה בתוכנם וגם בצורתם: יש חלקים קבועים המשותפים לכל המכתבים, ויש חלקים מיוחדים למכתבים הרשמיים.
החלקים הקבועים בכל מכתב הם:
הפנייה והברכה בתחילת המכתב
תאריך כתיבת המכתב ולעתים גם המקום שבו הוא נכתב.
גוף המכתב המכיל לעתים קרובות פתיחה וסיום
חתימה וברכה בסוף המכתב
למכתבים הרשמיים יש חלקים נוספים אופייניים:
הנדון וההעתקים.
פנייה וחתימה
המקומות שבהם בולטת ביותר נוכחותם של המוען והנמען במכתב הם הפנייה והחתימה: בפנייה מיוצג הנמען, ובחתימה מיוצג המוען.
הפנייה לנמען והחתימה (ציון השם) של המוען במכתב האישי הם ישירים, ללא ציון תפקיד או תואר. במכתב אישי הנמען והמוען רשומים בשמותיהם הפרטיים, בכינויי חיבה וכדומה, ועובדה זו מלמדת שיש ביניהם יחסי קרבה.
לעומת זאת, במכתב רשמי הפנייה לנמען היא לפי תפקידו. תחילה מוזכר השם הפרטי ושם המשפחה של הנמען, ואחר כך התפקיד: מרים נווה, מנהלת מחלקה. כך גם בחתימת המכתב הרשמי: מופיעים השם הפרטי של המוען, שם המשפחה שלו וכן תפקידו. במכתב הרשמי לא פונים לנמען בשמו הפרטי בלבד, גם אם מכירים אותו.
מילות הברכה אינן זהות בשני סוגי המכתבים. בפתיחתו של המכתב האישי נמצא מילות ברכה, כגון: הי, שלום, אהלן, ובסיומו: להתראות בקרוב, אוהבת, שלך. לעומת זאת, במכתב הרשמי מילות הברכה והפנייה הן: לכבוד, אל, אדון נכבד, אדון וגברת נכבדים, ובסיומו: בכבוד רב, בברכה.
ההבדלים האלה הם ביטוי ליחסים שבין המוען לנמען בשני סוגי המכתבים: המכתב האישי והמכתב הרשמי.
המוען והנמען מיוצגים בחלקים הקבועים של המכתב, בתחילתו ובסיומו: בפנייה, בחתימה ובברכות הנלוות אליהן. יחסים אלה מיוצגים במקומות נוספים במכתבים, לסוגיהם השונים.
פתיחה וסיום בגוף המכתב
בגוף המכתב ניתן לעתים קרובות להבחין בפתיחה ובסיום. לאחר הפנייה במכתב באה בדרך-כלל פתיחה, ולפני החתימה יבואו דברי סיום.
הפתיחה והסיום מהווים מעין מסגרת תקשורתית המתייחסת לסיבת הכתיבה, לנסיבות המכתב, להמשך ההתכתבות וכדומה.
פתיחה:
במכתב אישי הפתיחה עשויה להתייחס לסיטואציה של הכתיבה: מתי, איפה ובאילו נסיבות מתרחשת הכתיבה. לדוגמה - אני מוכרחה לכתוב לך מפני..., בזמן האחרון חשבתי עליך....
במכתב הרשמי נמצא בפתיחה ביטויים כגון: ברצוני להביא לידיעתך..., בהמשך לשיחת הטלפון בינינו ביום...; בתשובה למכתבכם בנושא...; בהתאם להנחיות שהועברו אלינו...; קיבלנו את תלונתך מיום...; הננו מאשרים בזאת כי...; וכדומה.
סיום:
במכתב אישי הכותב עשוי לספר מהן הנסיבות שהביאו אותו לסיים את המכתב: כתבתי הרבה, אני חייבת לרוץ לעבודה.
במכתב הרשמי אין מקום לסיומים כאלה, אבל גם בהם מובעת תקווה להמשך קשר, בביטויים, כגון: נודה לך אם תיענה לבקשתנו...; הואל נא לבדוק את הנושא...; נקווה שתבדקו את התלונה וכן הלאה.
סוגי טקסטים
סוגי טקסטים
בשיעור זה תכירו את סוגי הטקסטים השונים. תלמדו לזהות את נושא הטקסט ולנסחו בקצרה.
בקריאה ראשונה של הטקסט צריך הקורא לברר מהו סוג הטקסט .
קביעת סוג הטקסט מאפשרת לקורא להבחין באופיו ובמגמתו העיקריים של הטקסט ומסייעת לו להתייחס לכתוב בהתאם לכך.
קיימים סוגים שונים של טקסטים, כגון: ביקורתי, עיוני, אגדי, אינפורמטיבי, טיעוני,חוויתי, דיון בבעיה, תעמולה, תגובה, ידיעה (עיתונאית), פרסומת, מדריך ומפעיל וכו'.
קראו את שני הטקסטים שלפניכם וענו בקבוצת הדיון: מה ההבדל בין שני הטקסטים?
טקסט ראשון: יופי של צפרדע
ציירתי צפרדע
בעשב השופע.
ואמא אמרה:
"זה יופי של עכבר!
אתה ממש מוכשר!"
"אמא, זה צפרדע
זה לא עכבר!"
הראיתי לאבא
את הצפרדע
בעשב השופע.
אבא הביט בציור וחשב"
"לפי האזנים והזנב
זה יופי יש ארנב!"
ואני ציירתי צפרדע
כמו שאני יודע.
טקסט שני:צפרדע
משפחת הצפרדעים היא המשפחה הגדולה ורבת המינים שבכל המשפחות הכלולות במחלקת הדו חיים: יש בה כ-600 מינים, הנפוצים ברחבי העולם. בסוג צפרדע לבדו יש כ-250 מינים. "צפרדע גלית", החיה בקמרון שבאפריקה, היא הגדולה שבצפרדעים: אורכה מגיע ל-30 סנטימטרים ומשקלה ל-2 קילוגרמים;
הקטנה שבצפרדעים, החיה אף היא באפריקה, ארכה רק 2.5 סנטימטרים.
סיכום ביניים:שני הטקסטים עוסקים במראה הצפרדע, אבל אם עניתם נכון, שמתם לב שהטקסט הראשון הוא שיר חוויתי והשני הוא מדעי, המוסר מידע ונתונים.כלומר, קיימים סוגים שונים של טקסטים. בכל טקסט בוחר הכותב להציג את דבריו/דעתו בצורה שונה.
סוגי טקסטים
טקסט סיפורי נועד לספר לקורא סיפור כלשהו, דמיוני או מציאותי. הטקסט מתאפיין בתיאור של רגשות ומצבים, בריבוי פעלים ובלשון ציורית. לדוגמה: מעשייה, אגדה, סיפור מעשה וכדומה.
טקסט מידע הוא טקסט המוסר "אינפורמציה" (מידע, הודעה,ידיעות והסברים). מטרתו העיקרית של טקסט זה היא להציג עובדות בלי מעורבות אישית של הכותב. טקסט מידע מצוי בעיקר באנציקלופדיות, בספרי לימוד, באינטרנט ובמקורות נוספים.
טקסט טיעון הוא טקסט המציג את עמדתו של הכותב בנושא מסוים. הטקסט מציג את דעתו / השקפתו האישית של הכותב בנושא מסוים. בטקסט מסוג זה יש הבעה סובייקטיבית.מטרתו של כותב הטקסט היא לשכנע את הקורא.סוג זה של כתיבה מתאפיין בהצגת טיעונים, דעות ומסקנות.
משימה:
א. קראו את הטקסטים הבאים וקבעו את סוגם.
1. רחל המשוררת
רחל המשוררת נולדה ברוסיה בשנת 1890 ועלתה ארצה בשנת 1909. היא קיימה בגופה את אחד מעיקריה של העלייה השנייה: "היא ויתרה על עיסוקה "הרוחני" – הכתיבה- לטובת האדמה, ולשם כך הצטרפה לקבוצת "כינרת". רחל אהבה מאוד את הכינרת, וברבים משריה אנו מוצאים ביטוי לאהבה זו. משנת 1913 היא נסעה לצרפת כדי ללמוד חקלאות וציור. היא למדה בבית ספר חקלאי בטולוז. כאשר פרצה מלחמת העולם הראשונה, לא יכלה רחל לחזור ארצה ונאלצה לשוב לרוסיה. תלאותיה ומצוקתה פגעו בבריאותה, והיא חלתה במחלת השחפת. בשנת 1919 שבה ארצה לקבוצת דגניה. לאחר זמן מה היא נאלצה לעזוב את קבוצת דגניה עקב מחלתה. רחל התגוררה בירושלים ובת"א, שכבה בבית חולים בצפת, ולפני מותה בשנת 1931 הוחזרה לדגניה. שנותיה האחרונות עברו עליה בבדידות ובייסורים. משאלתה האחרונה של רחל הייתה להיקבר מול הכינרת האהובה עליה, ואכן בקשתה זו התמלאה
מהו סוג הטקסט?
טקסט מידע
טקסט טיעוני
טקסט סיפורי
נא לבחור תשובה
2.שלוש עצות של תרנגול/ סיפור עם מפי יהודי פולין
יום אחד ראה פלוני תרנגול מנקר בזגוגית חלונו פתח את החלון ותפסו. ראה שרגליו קשורות ברצועה. פצה התרנגול את פיו ואמר: "אם תתיר את רגלי ותשלח אותי לחופשי, אתן לך שלוש עצות שיהיו לך למועיל."
ומה הן? שאל האיש.
קודם לכן, אמר התרנגול, הישבעי לי, שאכן תשחררני. נשבע לו.
אמר התרנגול: עצה ראשונה, בדברים שלא ייתכנו – אל תאמין!
עצה שניה, דבר שאין להשיבו- אל תהרהר אחריו!
עצה שלישית,מה שלמעלה מיכולתך – אל תעשה!
שחרר האיש את התרנגול. קפץ זה ועמד על ענף של עץ, צחק ואמר, אי לך, אדם. פתי מאמין לכל דבר. בגרוני שמור אוצר של יהלומים ואתה שלחת אותי לחופשי.
בוש אותו אדם על כסילותו, מיהר וקפץ לתפוס את התרנגול. התעופף זה ועמד על ענף גבוה. טיפס אחריו האיש על העץ עד שנשבר ענף תחתיו. נפל ארצה ונחבל.
שוטה שבעולם, צחק התרנגול, טרם עברו עשר דקות מאז שמעת עצותיי וכבר שכחת את כולן: האמנת בדבר לא ייאמן- כלום יתכן, שבגרונו של תרנגול שמור אוצר?! התחרטת על ששחררת אותי,וניסית לטפס על ענפים שהתנודדו תחת כובד משקלו של תרנגול.
קבעו: מהו סוג הטקסט?
טקסט מידע
טקסט טיעוני
טקסט סיפורי
נא לבחור תשובה
3. קרייריסטית וקרייריסט/ יהודית אברהמי - עינת לאחר שהדיון בהבדלים בין עבודה לקריירה הוביל לתגובות הנוגעות להבחנה בין תפקיד עקרת הבית לבין קריירה בעלת סטטוס בחברה, אני מבקשת להוסיף הבחנה נוספת המשקפת את היחס לנשים העובדות מחוץ למשק ביתן (עקרת בית בעיני היא אישה שעובדת בביתה): המושג קרייריסטית שונה מאד מהמושג קרייריסט. נכון להיום, אשה הלוקחת את עבודתה ברצינות, ועובדת יום עבודה ארוך, ואולי גם מדי פעם שעות נוספות, נקראת קרייריסטית, כשמשמעות המושג הוא שהיא נעדרת מהבית שעות רבות מדי, שהדבר הוא "על חשבון המשפחה", קרי, העבודה חשובה לה יותר מאשר המשפחה. גבר העובד באותה מתכונת לא ייקרא קרייריסט אלא "רציני", "מסור לעבודה" "משקיען", ועוד ביטויים המצביעים על ההשקעה, אך אינם מתייחסים למחיר שמשלמת המשפחה על העדרותו מהבית. המסקנה: על פי המוסר הכפול הרווח, מצופה שהגבר ייעדר לשעות רבות, ולפיכך אין זה מקובל למתוח ביקורת על כך שעיקר עיסוקו בעבודה , קרי בספירה הציבורית, ולא בספירה הפרטית, שהיא הבית. לגבי נשים עובדות - המצב הפוך, והחברה מעמיסה רגשות אשם על נשים אשר אינן נמצאות ברוב שעות היום בבית.
גם פה עליך לקבוע את סוג הטקסט:
טקסט מידע
טקסט טיעוני
טקסט סיפורי
נא לבחור תשובה
ב. עברו כל אחד מטקסטים אלה, נסחו במשפט אחד את נושא הטקסט. עשו זאת בקבוצת הדיון.
ג. סמנו לגבי כל אחד מן המשפטים שלפניכם אם הוא נכון או לא נכון:
1. טקסט סיפורי מתאפיין לרוב בעובדות.
2. טקסט מידע כתוב בלשון ציורית.
3. טיעוני ניתן למצוא את דעתו של הכותב.
4. טקסט מידע מצוי בעיקר באנציקלופדיות, בספרי לימוד ובאינטרנט.
5. טקסט מידע נקרא גם טקסט אינפורמטיבי.
6. בטקסט טיעון יש הבעה אובייקטיבית של כותב/ת הטקסט .
7. בטקסט מידע יש הבעה סובייקטיבית.
לסיכום בשיעור זה הכרנו את סוגי הטקסטים הקיימים ומאפייניהם.
בשיעור זה תכירו את סוגי הטקסטים השונים. תלמדו לזהות את נושא הטקסט ולנסחו בקצרה.
בקריאה ראשונה של הטקסט צריך הקורא לברר מהו סוג הטקסט .
קביעת סוג הטקסט מאפשרת לקורא להבחין באופיו ובמגמתו העיקריים של הטקסט ומסייעת לו להתייחס לכתוב בהתאם לכך.
קיימים סוגים שונים של טקסטים, כגון: ביקורתי, עיוני, אגדי, אינפורמטיבי, טיעוני,חוויתי, דיון בבעיה, תעמולה, תגובה, ידיעה (עיתונאית), פרסומת, מדריך ומפעיל וכו'.
קראו את שני הטקסטים שלפניכם וענו בקבוצת הדיון: מה ההבדל בין שני הטקסטים?
טקסט ראשון: יופי של צפרדע
ציירתי צפרדע
בעשב השופע.
ואמא אמרה:
"זה יופי של עכבר!
אתה ממש מוכשר!"
"אמא, זה צפרדע
זה לא עכבר!"
הראיתי לאבא
את הצפרדע
בעשב השופע.
אבא הביט בציור וחשב"
"לפי האזנים והזנב
זה יופי יש ארנב!"
ואני ציירתי צפרדע
כמו שאני יודע.
טקסט שני:צפרדע
משפחת הצפרדעים היא המשפחה הגדולה ורבת המינים שבכל המשפחות הכלולות במחלקת הדו חיים: יש בה כ-600 מינים, הנפוצים ברחבי העולם. בסוג צפרדע לבדו יש כ-250 מינים. "צפרדע גלית", החיה בקמרון שבאפריקה, היא הגדולה שבצפרדעים: אורכה מגיע ל-30 סנטימטרים ומשקלה ל-2 קילוגרמים;
הקטנה שבצפרדעים, החיה אף היא באפריקה, ארכה רק 2.5 סנטימטרים.
סיכום ביניים:שני הטקסטים עוסקים במראה הצפרדע, אבל אם עניתם נכון, שמתם לב שהטקסט הראשון הוא שיר חוויתי והשני הוא מדעי, המוסר מידע ונתונים.כלומר, קיימים סוגים שונים של טקסטים. בכל טקסט בוחר הכותב להציג את דבריו/דעתו בצורה שונה.
סוגי טקסטים
טקסט סיפורי נועד לספר לקורא סיפור כלשהו, דמיוני או מציאותי. הטקסט מתאפיין בתיאור של רגשות ומצבים, בריבוי פעלים ובלשון ציורית. לדוגמה: מעשייה, אגדה, סיפור מעשה וכדומה.
טקסט מידע הוא טקסט המוסר "אינפורמציה" (מידע, הודעה,ידיעות והסברים). מטרתו העיקרית של טקסט זה היא להציג עובדות בלי מעורבות אישית של הכותב. טקסט מידע מצוי בעיקר באנציקלופדיות, בספרי לימוד, באינטרנט ובמקורות נוספים.
טקסט טיעון הוא טקסט המציג את עמדתו של הכותב בנושא מסוים. הטקסט מציג את דעתו / השקפתו האישית של הכותב בנושא מסוים. בטקסט מסוג זה יש הבעה סובייקטיבית.מטרתו של כותב הטקסט היא לשכנע את הקורא.סוג זה של כתיבה מתאפיין בהצגת טיעונים, דעות ומסקנות.
משימה:
א. קראו את הטקסטים הבאים וקבעו את סוגם.
1. רחל המשוררת
רחל המשוררת נולדה ברוסיה בשנת 1890 ועלתה ארצה בשנת 1909. היא קיימה בגופה את אחד מעיקריה של העלייה השנייה: "היא ויתרה על עיסוקה "הרוחני" – הכתיבה- לטובת האדמה, ולשם כך הצטרפה לקבוצת "כינרת". רחל אהבה מאוד את הכינרת, וברבים משריה אנו מוצאים ביטוי לאהבה זו. משנת 1913 היא נסעה לצרפת כדי ללמוד חקלאות וציור. היא למדה בבית ספר חקלאי בטולוז. כאשר פרצה מלחמת העולם הראשונה, לא יכלה רחל לחזור ארצה ונאלצה לשוב לרוסיה. תלאותיה ומצוקתה פגעו בבריאותה, והיא חלתה במחלת השחפת. בשנת 1919 שבה ארצה לקבוצת דגניה. לאחר זמן מה היא נאלצה לעזוב את קבוצת דגניה עקב מחלתה. רחל התגוררה בירושלים ובת"א, שכבה בבית חולים בצפת, ולפני מותה בשנת 1931 הוחזרה לדגניה. שנותיה האחרונות עברו עליה בבדידות ובייסורים. משאלתה האחרונה של רחל הייתה להיקבר מול הכינרת האהובה עליה, ואכן בקשתה זו התמלאה
מהו סוג הטקסט?
טקסט מידע
טקסט טיעוני
טקסט סיפורי
נא לבחור תשובה
2.שלוש עצות של תרנגול/ סיפור עם מפי יהודי פולין
יום אחד ראה פלוני תרנגול מנקר בזגוגית חלונו פתח את החלון ותפסו. ראה שרגליו קשורות ברצועה. פצה התרנגול את פיו ואמר: "אם תתיר את רגלי ותשלח אותי לחופשי, אתן לך שלוש עצות שיהיו לך למועיל."
ומה הן? שאל האיש.
קודם לכן, אמר התרנגול, הישבעי לי, שאכן תשחררני. נשבע לו.
אמר התרנגול: עצה ראשונה, בדברים שלא ייתכנו – אל תאמין!
עצה שניה, דבר שאין להשיבו- אל תהרהר אחריו!
עצה שלישית,מה שלמעלה מיכולתך – אל תעשה!
שחרר האיש את התרנגול. קפץ זה ועמד על ענף של עץ, צחק ואמר, אי לך, אדם. פתי מאמין לכל דבר. בגרוני שמור אוצר של יהלומים ואתה שלחת אותי לחופשי.
בוש אותו אדם על כסילותו, מיהר וקפץ לתפוס את התרנגול. התעופף זה ועמד על ענף גבוה. טיפס אחריו האיש על העץ עד שנשבר ענף תחתיו. נפל ארצה ונחבל.
שוטה שבעולם, צחק התרנגול, טרם עברו עשר דקות מאז שמעת עצותיי וכבר שכחת את כולן: האמנת בדבר לא ייאמן- כלום יתכן, שבגרונו של תרנגול שמור אוצר?! התחרטת על ששחררת אותי,וניסית לטפס על ענפים שהתנודדו תחת כובד משקלו של תרנגול.
קבעו: מהו סוג הטקסט?
טקסט מידע
טקסט טיעוני
טקסט סיפורי
נא לבחור תשובה
3. קרייריסטית וקרייריסט/ יהודית אברהמי - עינת לאחר שהדיון בהבדלים בין עבודה לקריירה הוביל לתגובות הנוגעות להבחנה בין תפקיד עקרת הבית לבין קריירה בעלת סטטוס בחברה, אני מבקשת להוסיף הבחנה נוספת המשקפת את היחס לנשים העובדות מחוץ למשק ביתן (עקרת בית בעיני היא אישה שעובדת בביתה): המושג קרייריסטית שונה מאד מהמושג קרייריסט. נכון להיום, אשה הלוקחת את עבודתה ברצינות, ועובדת יום עבודה ארוך, ואולי גם מדי פעם שעות נוספות, נקראת קרייריסטית, כשמשמעות המושג הוא שהיא נעדרת מהבית שעות רבות מדי, שהדבר הוא "על חשבון המשפחה", קרי, העבודה חשובה לה יותר מאשר המשפחה. גבר העובד באותה מתכונת לא ייקרא קרייריסט אלא "רציני", "מסור לעבודה" "משקיען", ועוד ביטויים המצביעים על ההשקעה, אך אינם מתייחסים למחיר שמשלמת המשפחה על העדרותו מהבית. המסקנה: על פי המוסר הכפול הרווח, מצופה שהגבר ייעדר לשעות רבות, ולפיכך אין זה מקובל למתוח ביקורת על כך שעיקר עיסוקו בעבודה , קרי בספירה הציבורית, ולא בספירה הפרטית, שהיא הבית. לגבי נשים עובדות - המצב הפוך, והחברה מעמיסה רגשות אשם על נשים אשר אינן נמצאות ברוב שעות היום בבית.
גם פה עליך לקבוע את סוג הטקסט:
טקסט מידע
טקסט טיעוני
טקסט סיפורי
נא לבחור תשובה
ב. עברו כל אחד מטקסטים אלה, נסחו במשפט אחד את נושא הטקסט. עשו זאת בקבוצת הדיון.
ג. סמנו לגבי כל אחד מן המשפטים שלפניכם אם הוא נכון או לא נכון:
1. טקסט סיפורי מתאפיין לרוב בעובדות.
2. טקסט מידע כתוב בלשון ציורית.
3. טיעוני ניתן למצוא את דעתו של הכותב.
4. טקסט מידע מצוי בעיקר באנציקלופדיות, בספרי לימוד ובאינטרנט.
5. טקסט מידע נקרא גם טקסט אינפורמטיבי.
6. בטקסט טיעון יש הבעה אובייקטיבית של כותב/ת הטקסט .
7. בטקסט מידע יש הבעה סובייקטיבית.
לסיכום בשיעור זה הכרנו את סוגי הטקסטים הקיימים ומאפייניהם.
الجمعة، 1 مايو 2009
الخميس، 30 أبريل 2009
קישוריות בטקסט
קישוריות בטקסט
החלקים של הטקסט עלולים להיות מנותקים זה מזה, ולעיתים הם ארוכים ומרוחקים זה מזה. כדי לסייע לקורא לקשר בין החלקים המנותקים ולקרב את החלקים הרחוקים זה לזה, הכותב משתמש באמצעים לשוניים המבטאים קישוריות.
מלות הקישור
מלות הקישור (מלים מקשרות) הן ה"דבק" המדביק את חלקי הטקסט השונים.
כאשר קוראים טקסט עיוני, כדאי להיעזר במלות הקישור כדי להבין אותו. כאשר כותבים טקסט עיוני, חשוב להשתמש במלות קישור מתאימות ומדויקות. הכרת החלופות השונות של מלות הקישור, עוזרת בבחירת האפשרות המתאימה בשעת הכתיבה, ומשרתת את הבנת הטקסט.
דרכי קישור במאמר
ניתן למיין את הטקסט לשני מישורים:
1. מישור התוכן
2. מישור הלשון
1. מישור התוכן- לכידות.
כדי לשמור על לכידות בטקסט יש להקפיד על:
א. ידע מוקדם
פעולה תיקשורתית בין אנשים מבוססת על ההנחה, שבין הדובר/הכותב לבין השומע/הקורא יש מאגר ידיעות משותפות לגבי עניינים שונים ( דבר זה שונה מטקסט לטקסט )
ב. מסגרת הקשרית
פירושו עולם שיח משותף. לכל טקסט מסגרת הקשרית, הכוללת מקום, אירוע, תופעה, עלילה, דמות.
ג. נושא על
הנושא של הטקסט המלכד את תוכנו. (מעבר לפסקה מסוימת) למשל, הטקסט יעסוק במטוס מסוים. נושא העל – יהיה תעופה או הטקסט יעסוק במכונית מסוימת, נושא העל – יהיה כלי תחבורה.
ד. יחסים לוגיים בין משפטים ורעיונות מרכזיים ומשניים בטקסט
למשל, יחס של ניגוד ועימות בין עמדות, יחס של סיבה ותוצאה וכו'.
ה. מסרים גלויים וסמויים (נסתרים) של עמדה
בירור עמדת הכותב לנושא המובע.
2. מישור הלשון- קישוריות.
קישוריות פירושה הדרך שבה מתחברים ומתקשרים המשפטים בפסקה זה לזה. הכוונה לקישור בין המשפטים באמצעות מלות הקישור.
מלות הקישור מחברות בין המשפטים, וכן בין הפסקות והן נחלקות ל:
א. מלות יחס – מלות קישור הניתנות להטייה כגון: ב, ל, על , אצל וכו'.
ב. מלות חיבור – מלות קישור, שאינן ניתנות להטייה, אך מצביעות על סוג הקשר כגון: אף =גם – לתוספת, אולם – לניגוד, מפני ש – לסיבה וכו'.
באמצעות מלות הקישור אנו בונים רעיונות ואיתם ניתן להרחיב פסקה, קטע, מאמר וכו'.
מלות קישור אלה מכונות מלות קישור פורמאליות
ישנה גם קישוריות בלתי פורמאלית בטקסט הבאה לידי ביטוי באמצעות מאזכרים.
מאזכר הוא מלה המחליפה או רומזת למלה או למלים שהוזכרו בפסקה.
קיימים כמה סוגי מאזכרים:
1. מאזכר חוזר – כאשר אותה מלה חוזרת שנית בהמשך הפסקה.
" השביתה התקיימה לאחר שבית הדין האזורי לעבודה דחה את בקשת המדינה להוציא צווי מניעה נגד השביתה".
2. מאזכר ממיר או נרדף – כאשר המלה המחליפה היא מלה קרובה במשמעות או נרדפת.
" הזאטוטים שיחקו בחדר בהנאה. לפתע ראתה הגננת את הפעוטות מתרחקים מטווח ראייתה".
3. כינויי גוף – במקום המלה הראשית , בא כינוי גוף מתאים.
" המורה קראה לילדים, אך הם לא שמעו אותה.
4. כינויי שייכות – " יעל מסרה את מבחנה לאחר שעה קלה".
5. מלות יחס בהטייה – " קובי פגש את חגית ומסר לה את הספר שקיבל ממנה".
6. כינוי רמז – "המארחת קיבלה את פני האורחים. אלה הופיעו בתלבושות ססגוניות".
7. ביטוי מכליל – " העיתונות, הרדיו והטלוויזיה – מביאים לנו באופן שוטף מחדשות היום".
תרגיל 1 - לכידות
א. קרא את שתי הפסקות שלפניך ובדוק איזו מבינהן מלוכדת יותר:
שבועת היפוקרטס
היפוקרטס היה רופא ומנתח יווני שהאמין במחויבותו של הרופא כלפי החולה שלו.
לפי השקפתו, הרופא חייב לעשות כל שביכולתו כדי להקל על סבל החולה, וברוח זו הוא ניסח שבועה הנקראת על שמו, "שבועת היפוקרטס". זוהי שבועה שכל בוגרי בתי הספר לרפואה נשבעים בה בטקס הסיום של לימודיהם, כאשר הם מקבלים את ההסמכה לעסוק ברפואה. היפוקרטס כונה גם "אבי הרפואה", כי היה הראשון שהבחין בין הרפואה כמקצוע מדעי ובין הריפוי בדרך מגית – דתית. הוא לא האמין כמקובל באותם ימים, שהחולה נפל למשכב בגלל קללת האלים או אויבים אחרים, אלא קבע, שהמחלה היא תופעה טבעית, ושסימניה מבטאים את תגובת הגוף עליה.
היפנוזה
מקור המלה "היפנוזה" הוא במלה היוונית "היפנוס", היפנוס היה אל השינה במיתולוגיה היוונית. זהו סוג מיוחד של שינה עמוקה, אשר אינה דומה לשינה המוכרת לנו. המהופנט, שהפילו עליו תרדמה מיוחדת, שומע את פקודות המהפנט שלו, ובד"כ מציית להן. אע"פ שישנם קולות אחרים בסביבה אין "הנרדם" שומע אותם. אפשר להפנט אנשים בריאים או אנשים חולים, אבל כמעט אי אפשר להפנט אדם המתנגד לכך. כי אדם השרוי בתרדמה היפנוטית מסרב בדרך כלל למלא אחר פקודות המנוגדות למצפונו.
תרגיל 2 – מאזכרים
ב. קרא את הקטע שלפניך וסמן בו את המאזכרים למלה הראשית "אינדיאנים".
האינדיאנים מכונים "אינדיאנים אדומים" בשל גון עורם שהוא כעין הנחושת. הם דומים מאד לעמי סיביריה ומונגוליה ולהם שיער שחור חלק. בגבות עיניהם העליונות יש להם קפל עור, המקנה להם חיתוך עיניים צר האופייני למונגולים. יש אינדיאנים גבוהי קומה ויש אחרים נמוכי קומה. לחלק מהם תווי פנים שטוחים, ולחלקם קימורי פנים בולטים.
ג. לאחר שסימנת את כל המאזכרים למלה "אינדיאנים", נסה לכתוב במקום כל מאזכר את המלה הראשית.
בתרגיל זה נוכחת לדעת שהמאזכרים מקשרים את המשפטים בפסקה.
שיעורי – בית
לפניך החלק הפותח של הפסקה "אלימות מילולית". ואחריה שלושה המשכים. מצא את ההמשך שיביא ללכידות הטובה ביותר בפסקה.
החלק הראשון
האלימות המילולית לא צמחה והתפתחה בקרב העם אלא החלה מלמעלה – מהצמרת. אחד הגורמים העיקריים לאלימות זו הוא התנהגות אישי הציבור – הפוליטיקאים, נבחרי העם, שמקום מושבם בכנסת.
המשך א'
לעיתים קרובות קוראים אנו בעיתונים דברי השמצה חריפים שכתבו עיתונאים נגד פוליטיקאים או אנשים מפורסמים אחרים. גם בכלי התקשורת: הרדיו והטלוויזיה אנו עדים לדיונים בנושאי חברה ומדינה. הדיונים אשר אמורים להתנהל באווירה תרבותית ורגועה, הופכים בד"כ לוויכוחים סוערים – המדיינים משסעים זה את זה , האווירה מתלהטת ואפילו המנחה אינו מצליח להרגיע את הרוחות. דוגמה אישית זו שנותנים לאזרח בתכניות אלו היא אשר יוצרת נורמה שלילית של חופש הביטוי, ומכאן ועד לאלימות מילולית הדרך קצרה.
המשך ב'
האזרח שבחר בפוליטיקאים החביבים עליו מאמין בדרכיהם ומצפה שיביאו לשינוי, אשר ישפר את חייו במדינה. אבל, כידוע, הפוליטיקאים "מפזרים" הבטחות רבות בתקופת הבחירות, ואח"כ אינם דואגים לקיים את כל הבטחותיהם. הבוחר המאוכזב מרגיש נבגד ויודע, שבמדינה דמוקרטית יש לו זכות למחות. אחת מדרכי המחאה היא ההפגנה. בכל הפגנה ממוצעת במדינה דמוקרטית נושאים שלטים וקוראים קריאות הגובלות לעיתים באלימות מילולית. בדרך זו מתרגל האזרח הפשוט את מחאתו, והוא מאמין שזוהי זכותו במדינה דמוקרטית.
המשך ג'
הפוליטיקאים דנים בנושא מסוים שעליו הם חלוקים, הם מרימים את קולם, צועקים, מתנגחים זה בזה ואף מעליבים זה את זה. הדיון שהתחיל כדיון תרבותי בכנסת הופך להיות ויכוח תוקפני ואלים, והאזרח הקטן שרואה את הפוליטיקאי הנערץ עליו נוהג כך, מפנים את התנהגותו, לומד ממנה ובמשך הזמן מתחיל לחקות אותה.
מילות קישור
1. זמן
2. מילות סיבה
3. מילות ניגוד
4. תוספת
5. מילות תוצאה
6. מילות
הסבר והדגמה
7. מילות ויתור
8. נסחים זהירים
9. מילות השוואה
מאז
בעוד ש...
כאשר
לאחר מכן
כש...
אחר כך...
בשעה ש...
עד ש...
בזמן ש...
ראשית...שנית..תחילה ..לבסוף
לאחרונה...
כעבור...
לפני...
אחרי...
קודם לכן...
לפנים...
אמש...
אתמול...
היום...
מחר...
שלשום...
עכשיו...
עתה...
תמיד...
למחרת...
בו בזמו...
עקב...
מפני ש...
מאחר ש...
בשל...
כיוון ש...
משום ש...
לפי ש...
היות ש...
הואיל ו...
כי...
יען...
בזכות...
הודות....
לרגל....
(שם עצם)
בגלל...
(שם עצם)
מחמת...
(שם עצם)
משום...
(שם עצם)
מפאת ה...
בגין...
אולם...
חרף...
אבל...
אך...
ברם...
לעומת זאת ...
אלא...
לעומת...
בניגוד ל....
אומנם... אבל...
עם זאת...
לכאורה...
בנוסף...
יתר על כן...
דבר נוסף...
גם...
כמו כן....
נוסף על כך....
אף...
זאת ועוד....
למעלה מזה....
פנים נוספות....
יתרה מכך...
לפיכך...
משום כך....
מסתבר כי....
הודות לכך...
כתוצאה מכך...
מכל מקום...
לכן...
מן האמור לעיל...
יוצא ש...
עקב זאת...
על כן....
אי לכך...
המסקנה העולה היא...
נמצא ש...
מכאן ש...
כלומר...
דהיינו...
אף ש...
למרות זאת...
רוצה לומר...
הווה אומר...
במילים אחרות...
משתמע מזאת...
זאת אומרת...
הוא אשר...
לאמור...
ללמוד ש...
פירושו של דבר
הדגמה:
כמו, לדוגמה,
למשל, כגון...
אף על פי...
למרות...
אף ש...
למרות זאת...
על אף זאת...
אף על פי כן....
על אף...
גם כי...
אפילו...
אף כי...
בכל אופן...
על כל פנים...
כנראה...
יתכן...
מתקבל על הדעת...
קרוב לוודאי....
נראה ש....
בדרך כלל...
אפשר ש...
אולי...
דומה ש...
מן הסתם...
יחסית ל...
כך גם...
בניגוד ל...
כך אף...
כשם ש...
אף...
כמו...
לעומת...
כפי ש...
בדומה ל....
בהשוואה ל...
10. מילים המביעות החלטיות
11. מילות תכלית
12. שני צדדים לרעיון
13. הדגשה
14. הפחה
15. תנאי
16. אופן
ברור לחלוטין...
אין ספק ש...
ללא ספק...
דומה ש....
ניתן לומר ש...
כדי...
למען...
לשם...
על מנת ש...
במטרה ש...
מחד גיסא... ומאידך גיסא
בצדו השני של המטבע...
לא כל שכן....
קל וחומר...
על אחת כמה וכמה...
אכן...
בייחוד...
ודאי...
ראוי להדגיש...
במיוחד...
רק ...
בלבד...
למעט...
חוץ מ...
פרט ל...
אם...
לו...
אלמלא...
אילו...
אלא אם כן...
בצורה ש...
בדרך ש...
כך ש...
באופן ש...
חלקי הדיבור
ניתן לחלק את המלים בשפה לשלוש קבוצות עיקריות:
א. שם
1. שם עצם (ש"ע) = דוגמה (ילד, חוכמה, שמירה)
מקבל נטיית צורת
ידוע שייכות סמיכות
הספר ספרי ספרי-התלמידים
2. שם תואר (ש"ת)
- מלווה שם עצם ומתאים לו במין ובמספר (ילדה קטנה, ילדים קטנים)
- ניתן להחיל עליו את הערכים:
א. דמיון ( כמו…) כמו חברו
ב. יתרון ( יותר מ…) שובב יותר מחברו
ג. הפלגה ( ביותר ) השובב ביותר
3. כינויי השם – הם תחליפים לשם עצם או לצירוף השמני (PRONOUN)
כינויי גוף כינויי שייכות כינויי רמז כינוי סתמי
פרודים: אני, פרודים: שלי זה, זאת, מתייחס לדבר מה בלתי
אתה שלו ההם, ההן מסוים: מישהו, משהו,
פלוני
חבורים: כתבתי חבורים: ספרך
כתבת
4. שם המספר
מספר מונה מספר סודר מספר חלקי
מציין את מציין מקומו של מציין את החלק מתוך השלם:
כמותו של פריט בסדר מסוים:
השם:
שלושה חדרים השולחן החמישי חצי, רבע, החלק העשרים וחמישה.
ב. פועל
1. פועל
מלה שניתן להטותה בשלושת הזמנים: עבר, הווה, עתיד :
לקחתי לוקח אקח
2. תואר הפועל
מלה המתארת את הפועל מבחינות רבות: מקום, זמן, סיבה, אופן, תכלית ועוד.
סוגים אחדים של תוארי פועל
תוארי פועל סיומת Xית סיומת Xום סיומת Xות
מובהקים
אתמול, טלפונית שלשום ארוכות
מהר, עקרונית פתאום קצרות
אמש,
מיד
ב+ש"ע מופשט
במהירות, בקיצור
2. שם הפועל (ללכת, לשמור)
המקור הנטוי או כפי שרגילים לכנותו שם-הפועל הוא תבנית שאינה מציינת זמן או גוף, לכן אינה פועל (לא ניתן להטות אותה בשלושת הזמנים), מצד שני אי אפשר להוסיף לה ה'א הידיעה כמו לשם. את שם הפועל ניתן לשנות לש"ע או לפועל נטוי ללא משמעות: דוגמה:
אסור לעשן
העישון אסור אסור שיעשנו
3. מלות
א. מלות יחס - מלים שניתן להטותן לפי הגופים השונים
את, מ, על, ב, אצל,
אותי, ממני, עלי, בנו, אצלם
ב. מלות קישור – מלים שלא ניתן להטותן, אך הן מציינות תפקיד
מבחינים בין מלות חיבור למלות שיעבוד
מלות חיבור: ו, אבל, אולם
מלות שעבוד: מכילות לעיתים קרובות את מלת השעבוד ש…
מפני ש, לאחר ש, כי
ג. מלות קריאה
מלים הבאות לציין התפעלות, התרגשות, שמחה או צער:
הידד! האח ! אוי ואבוי!
ד. מלות שלילה
אין, לא, בל, אל.
תרגיל
1. מיין את המלים הבאות לחלקי הדיבור השונים:
אל, אותה, התבוננות, בזריזות, העשירית, בדירתי, מישהו, פנה, לפנות, אל, היעלמות, נעלמה, להיעלם, ו, בשקט, ערירית, חכם, הואיל ו, ממני, צפוף, ללקט, עשרים ואחד, אנחנו, הללו, על, ההן, גם, התבודדות, להתבודד, התבודדנו, בתנאי ש, מהיר, מתפתלת, אך, הסכמים, נבונים, בקושי, למה, עימו, לשבץ, משאלה, עידוד, שליש, אתם
2. מיין את המלים הבאות בטבלה:
שם-עצם פועל תואר-השם תואר הפועל
שתיקה, השתיק, אז, חזק, משוגע, מחר, ציפור, הרגשה, הרגיש, יפות, יופי, אמיץ, עתה, אישי, ארוכה, מיד, עושר, הקדמה, הקדים.
* * *
חלקי המשפט – תחביר
חלקי הדיבור – בודקים את תפקידה של כל מלה בפני עצמה.
חלקי המשפט, לעומת זאת בודקים את תפקידה של כל מלה בתוך משפט נתון.
חלקי המשפט החשובים ביותר, שבלעדיהם המשפט אינו משפט הם: הנושא והנשוא
משפט שנשואו הוא פועל נקרא פועלי
משפט שנשואו הוא שם נקרא שמני
משפט פשוט הוא משפט, שיש לו נושא אחד ונשוא אחד
נושא
נשוא
הנתון במשפט דוגמה: החידוש במשפט
משה נסע
נתון חידוש
בין הנושא והנשוא קיימת התאמה במין ובמספר
דוגמה: בהרים כבר השמש מלהטת =
הנוש' והנש' שניהם ממין נקבה ושניהם יחידה
עונה על השאלות: מי? מה?
השולחן נשבר – מה נשבר?
הילד בכה – מי בכה?
מלות השלילה מצטרפות
לנשוא במשפט
אני לא נוסע לחיפה
נשוא
בד"כ לפני הנושא לא
תבוא מלת יחס, אבל
שה"פ יכול לשמש כנושא:
אסור לעשן = העישון אסור
אם יש פועל במשפט הוא
הוא לעולם הנשוא במשפט
ולכן בניתוח משפטים
מתחילים מהנשוא ובודקים מה מתאים לו במין
ובמספר וזהו כאמור
הנושא.
הנושא הוא שם לסוגיו השונים
ש"ע: הספר יצא לאור
כינוי –גוף: הוא סיים את לימודיו
שם-המספר: שבע הוא מספר מקודש
כינוי רמז: אלה דברים משכנעים
שם-הפועל: אסור לדבר
יש מספר סוגי נשוא:
נשוא פועלי: החולה נותח בהצלחה
נשוא שמני: משה הוא המורה
(הנש' אינו פועל) – התיק כאן
"יש" ו "אין": יש לי כסף
(כשאין פועל במשפט) אין לי כסף
נשוא מורחב: בעל שתי מלים ויותר,
המהווה יחידה רעיונית אחת סוגיו:
ניב לשוני פועל עזר+שה"פ פועל+ פועל
המחבר - האורח אמור החורף
הוציא להגיע. ממשמש
לאור את - עומד לרדת ובא
ספרו החדש גשם
הרחבה לגבי הנשוא המורחב
נשוא מורחב הוא בעל שתי מלים ויותר, המהווה יחידה רעיונית אחת.
שלושה סוגים לנשוא המורחב:
1. ניב לשוני – ניבים ופתגמים משמשים כנשוא מורחב, כאשר הם צירוף פועלי, שלא ניתן לפרקו, ואפשר לתרגמו במלה או בשתיים. דוגמאות: עשה אוזנו כאפרכסת – (הקשיב)
היא לא טמנה ידה בצלחת – (לא ויתרה)
2. פועל עזר+שם הפועל – במקרים אלה שם הפועל מכיל את העיקר שבנשוא והפועל משמש כפועל עזר.
דוגמאות: התלמידים נאלצו להתכונן – העיקר להתכונן,
הנערה היטיבה לנגן – העיקר לנגן.
פועל העזר מציין את איכות הפעולה של הנושא או צדדים בהתהוותה (תחילתה, סיומה, אפשריותה, הכרחיות)
· הרחבה לגבי משפט שמני:
האוגד היא המלה המקשרת בין הנושא לנשוא במשפט השמני.
הוא מתאים לנושא במין ובמספר דוגמה: המטרה היא ניצחון
סוגי אוגדים ותפקידיהם:
1. אוגד כינוייו: הוא, היא, הם, הן לציין הדגשה והבהרה.
בד"כ האוגד מופיע לפני הנשוא ולעיתים מופיע
אחריו לצורך הדגשה.
דוגמה: לילך היא תלמידה שקדנית
או: לילך תלמידה שקדנית היא
2. כינויי הרמז: זה, זו, אלה, אלו – יהיו אף הם אוגדים המשמשים
תחליף לאוגד נסתר.
דוגמה: תל-אביב זו עיר מעניינת
3. הפעלים: הפך, נהפך, נעשה, נהיה – משמשים כאוגד, כאשר הם משמשים שינוי והתהוות מצב חדש.
דוגמא:
הוא נעשה קרח, הנסיך הפך לצפרדע
4. "אין" ונטיותיה לציון שלילה
הביקורת על ההצגה אינה חיובית
(כל "אין" שאינו היפוך של "יש" – הוא אוגד
אין לי כסף יש לי כסף
נשוא נשוא
5. הפועל "היה" ונטיותיו לציון זמן
הסטודנטית תהיה מורה
אוגד
כדי לבדוק את תפקידו התחבירי של "היה" במשפט כדאי לשנות את המשפט להווה.
אם "היה" הופך להוא הרי לפנינו אוגד, אם ניתן להמיר "היה"
ב – "יש" בנטיותיו הרי לפנינו נשוא.
לדוגמה: דן היה חרוץ - דן הוא חרוץ
אוגד
הייתה לי מכונית לבנה - יש לי מכונית לבנה
נשוא
תרגיל בנושא עיקרי המשפט: נושא ונשוא
לפניך 15 משפטים ציין:
· "לא פשוט" ליד משפטים לא פשוטים
· "משפט שמני" ליד משפטים שמניים
· נושא, נושא סתמי, נשוא, נשוא מורחב, אוגד
1. משהו קרה לדן, כאשר נכנסנו לחדר.
2. המשכתי לקרוא, כי הספר היה מעניין.
3. לא הפרעתי לו.
4. הוחלט על השתתפות בתחרות.
5. הנער נעשה זהיר מיום ליום.
6. למרות העבודה הקשה דן אינו עייף.
7. יהיו לשרים האלה פתרונות לבעיה הנדונה.
8. הסבריו המעניינים של המורה היו מעניינים.
9. סבלנות זו מידה חשובה.
10. הודיעו שהלילה ירד גשם.
11. לטיפש לא מראים חצי עבודה.
12. שם בין עצי היער נשמע קולו של האריה.
13. את שטח האדמה הזה צירף האיכר למטע התפוזים.
14. פלוני מסר לך הודעה זו.
15. בפגישה הודיעו השרים, שהנושא יידון בישיבה הבאה.
משלימים
המשפט איננו מכיל בד"כ רק נושא ונשוא, אלא הוא "מורחב" ע"י חלקי משפט נוספים המשלימים את הנושא ואת הנשוא.
- הלוואי משלים את הנושא.
- המושאים והתיאורים משלימים את הנשוא הפועלי.
(חשוב לציין, שהלוואי משלים גם חלקי משפט נוספים שהם שמות עצם)
סכימה של המשפט הפשוט (משפט פועלי)
נושא נשוא
לוואי מושאים תיאורים
לוואים לוואים
דוגמה:
עמוד הנושא עמוד הנשוא
המגילות הגנוזות נמצאו באקראי לפני שנים אחדות
גרעין הנושא לוואי ג. הנשוא ת. אופן ת. זמן לוואי
עמוד הנשוא
על-ידי רועה בדווי במערה עמוקה.
מושא עקיף לוואי ת. מקום לוואי
נושא נשוא
המגילות נמצאו
מושא תיאורים
ע"י רועה באקראי לפני שנים במערה
לוואי לוואי לוואי
בדווי אחדות עמוקה
פירוט לגבי לוואי, מושאים ותיאורים
1. לוואי – הוא משלים של שם בכל תפקיד תחבירי: נושא, נשוא, נשוא שמני, מושא, תיאור.
דוגמאות:
- הספר שלי נקרע (הלוואי משלים נושא)
- הוא גר בבית מפואר (הלוואי משלים תיאור)
- קניתי שלוש חולצות (הלוואי משלים מושא
· הלוואי עונה על השאלות הבאות: איזה? של מי? של מה? כמה?
דוגמאות:
- שלושת הבנים נכנסו לכיתה = כמה נכנסו לכיתה?
- הספר של יוסי אבד = הספר של מי אבד?
- הילד הנבון השיב על השאלה הקשה = איזה ילד השיב על השאלה הקשה?
· הלוואי מופיע לרוב אחרי השם (הילדה היפה), אך לוואי כמות (העונה על השאלה כמה?) בא לפני השם (שלושת הבנים, כל הבנות, רוב הילדים)
· ראוי לשים לב לסוג מיוחד של לוואי, לוואי סומך. צורת סמיכות נוצרת ע"י קשר בין שני שמות ללא חציצה ביניהם. המלה הראשונה נקראת נסמך והשנייה – סומך (ראשי תיבות: נ"ס)
מבחינה תחבירית יש לראות בסמיכות יחידה אחת, שהרי כשרוצים לידע את הצירוף מיידעים את הסומך בלבד.
דוגמה:
הילדים של הכיתה אבל בסמיכות: ילדי-הכיתה
דוגמאות לשיבושים הקשורים בסמיכות
השיבוש
התיקון
הנימוק
קציני וחיילי החטיבה
קציני החטיבה
וחייליה
אין לסמוך שני נסמכים רצופים לסומך אחד מכיוון שאסור לחצוץ בין נסמך לסומכו.
בגדי השרים החדשים
הבגדים החדשים של השרים, או הבגדים של השרים החדשים.
יש להימנע מדו- משמעות.
בצירוף השגוי לא ברור, אם הכוונה לבגדים החדשים או לשרים החדשים
היום הולדת המכונת כביסה
יום-ההולדת, מכונת-הכביסה
היידוע בא רק בסומך ולא בנסמך
עורכי דינים
עורכי-דין
ריבוי בא לרוב רק בנסמך
(למשל: בתי-ספר)
ספירת קולות משתתפי
הבחירות לכנסת
ספירת הקולות של משתתפי הבחירות לכנסת
יש לפרק שרשרת סמיכויות המסרבלת את הסגנון ומערפלת את המשמעות
המושאים והתיאורים
המכנה המשותף למושאים ולתיאורים הוא היותם משלימי נשוא (לרוב נשוא פועלי). נדיר למצוא חלקי משפט אלו במשפטים שמניים.
דוגמה:
רוב הזמן את אשתי
תיאור
במשפט פשוט אחד יכולים לבוא מושאים אחדים וכן תיאורים אחדים (מאותו הסוג או מסוגים שונים).
הבחנה בין מושאים ותיאורים
· המושאים הם משלימים מוצרכים של הנשוא הפועלי. פירוש ההצרכה הוא שמלת היחס חייבת להימצא ליד הנשוא (אי אפשר להשמיטה), אין לה קבוצת בחירה (לרוב אי אפשר להחליפה במלת יחס אחרת), והפועל ומלת היחס המסוימת המצורפת אליו הם ערך מילוני.
לדוגמה: חשדתי בדן
1. ללא ב… המשפט אינו שלם.
2. אין אפשרות לומר חשד על, חשד מ, חשד אל ועוד.
3. במילון נכתב מפורשות חשד ב…
דוגמאות למלות יחס מוצרכות:
ב : חשד, זלזל, תלוי, תמך, פקפק, בגד, מאס, מעל, פגע, עסק,
בחר.
אל: התחנף, התגעגע, דיבר, פנה
אחרי: עקב, רצף
בין: השלים, הבדיל, הפריד, הבחין
· התיאורים הם משלימי הנשוא, ברובם אינם מוצרכים, והמשפט יהיה שלם גם בלעדיהם, כלומר הם אינם מחוייבים מעצם ההגדרה המילונית של הפועל.
החלוקה לתשעת התיאורים היא חלוקה על-פי המשמעות:
1. תיאור מקום: התלמיד ישב בכיתה.
2. תיאור זמן: ניפגש מחר.
3. תיאור סיבה: בגלל הלחץ בכבישים איחרתי לעבודה.
4. תיאור תכלית: נשארתי בבית כדי לנוח.
5. תיאור אופן: דיברתי אתו קשות.
6. תיאור מידה: הוא צעד שלושה קילומטרים.
7. תיאור מצב: הדוד שלח את המעטפה פתוחה.
8. תיאור תנאי: במקרה של גשם תתבטל התחרות.
9. תיאור ויתור: למרות החושך הבחנתי בדמות.
שימו לב !
לגבי השלמה מוצרכת או בלתי מוצרכת:
אם יש לפנינו חלק משפט שאנו יכולים לשאול עליו אך ורק שאלה כללית כמו: את מי? למי? על מה? - הרי לפנינו מושא
אם אנחנו יכולים לשאול שאלה ספציפית כמו: איפה? מדוע? לשם מה? – הרי לפנינו תיאור
דוגמאות:
שמעתי עליו - אפשר לשאול רק שאלה כללית: על מי שמעתי? ולכן לפנינו מושא
נסעתי שלשום לכפר-סבא – אפשר לשאול שאלות ספציפיות:
מתי נסעתי? להיכן נסעתי, ולכן לפנינו תיאור.
סדר המלים במשפט הפשוט
סדר המלים במשפט הפשוט אינו קבוע, אבל בכל זאת יש בסדר המלים מספר דברים שניתנים לקביעה.
1. הלוואי צמוד תמיד אל השם שהוא מתאר, אבל לוואי הכמות, כמו: מקצת, ארבע, שלוש, חלק, ועוד, יבואו לפניו (להוציא את המספר "אחד" שיבוא אחרי שם העצם).
2. אם המשפט פותח בחלק משלים (תיאור או מושא), וזמנו עבר או עתיד, יקדים הנשוא לנושא.
דוגמה:
(משלים פותח) – בחפירות מצדה עסקו רוב הארכיאולוגים שלנו.
(נושא פותח) – רוב הארכיאולוגים שלנו עסקו בחפירות מצדה.
3. למקום של מלות הקישור יש תפקיד חשוב במבנה המשפט, הקובע את משמעות המשפט.
דוגמה:
1. רק על עצמי לספר ידעתי (ולא על מישהו אחר)
על עצמי רק לספר ידעתי (ולא משהו אחר)
2. גם אני חושב כמוהו (וגם מישהו אחר)
אני חושב גם כמוהו (וגם כמו מישהו אחר)
אני גם חושב כמוהו (וגם עושה עוד משהו כמוהו)
תרגיל בנושא המשפט הפשוט
1. סמן: נושא, נשוא, לוואים, תיאורים במשפטים שלפניך.
שים לב להבדלים בין צמדי המשפטים.
- החום באילת כבד
באילת שרר חום כבד
- הערתי לו על התנהגותו
הערתי על התנהגותו פגעה בו
- עופר כותב יפה
הכתיבה של עופר יפה
- הטיול ייערך בשבוע הבא
הטיול בשבוע הבא יהיה להרי הנגב
- שלשום שבנו מהמסע למדבר יהודה
השיבה מהמסע למדבר יהודה שלשום נתנה לנו די זמן לנוח
- שוחחתי עמו ארוכות
השיחות עמו היו ארוכות
- הפארק באכזיב הומה במשך כל חודשי הקיץ
בקיץ בליתי באכזיב מספר ימים.
2. סמן: נושא, נשוא, לוואים, תיאורים – במשפטים שלפניך:
1. הייתה בעירנו הפגנה סוערת.
2. לאחר קבלת ההודעה התקשרנו על הממונה על הביטחון.
3. שתייה מופרזת עלולה להזיק לבריאות.
4. כלבתי נבחה בעצבנות על המטיילים בחוף הים בשל בגדיהם המשונים.
5. חדירתו של כרטיס האשראי לישראל הוא סיפור של הצלחה שיווקית.
6. בלי אור יבלו הצמחים שבביתי.
7. מאז ימי קדם הוקסמו בני תרבויות שונות מהרעיון של שימור גוויות מתים.
8. ההכנות למסיבת התלמידים הולכות ונשלמות במהירות רבה.
2. לפניך משפטים וצירופים שמניים לקויים. הסבר את הלקות
ותקן.
1. ספירת התלמידים, בחירת הנשיא, מינוי השר
2. עוזר הבמאי הצרפתי, שמלת הכלה היפה
3. אנשי ונשות העיר השתתפו בעצרת.
4. נעלמו מסמכי מזכירת ועד עובדי רשות השידור.
5. נפגשתי עם הבת-דודה שלו.
6. האורח שוחח עם שר החוץ והביטחון.
الطفولة المبكرة - جيل الروضة
بحث مخصص
الطفولة المبكرة – جيل الروضة
مميزات خاصة لهذه المرحلة:-
- يبدي الطفل حب استطلاع واكتشاف حول العالم
- يتسع عالم الطفل بواسطة التمثيل الرمزي ولكن أهميته لا زالت محسوسة(واقعية)
- تتحسن قدرة السيطرة الذاتية والضبط الذاتي
- يتسع عالم الطفل بالنسبة للعلاقة مع أبناء الجيل
النمو الجسماني-
تكون وتيرة النمو عند الطفل في جيل الروضة بطيئة نسبة لوتيرته في السنوات الأولى ولكنها سريعة نسبة لوتيرته في النمو في سنوات المدرسة.
أن الجسم الطفولي الدائري يأخذ بالاختفاء ويصبح الطفل أطول وارفع . يتضاعف طول الطفل حتى جيل الخامسة عما كان عليه عند الولادة بخمس مرات.
النمو الحركي-
يتميز جيل الروضة بتطور هام في مجال السيطرة والتحكم من ناحية الأداء الحركي . تزداد في هذا الجيل قدرة التلاؤم بين حركات الطفل فتصبح نشاطاته مفيدة أكثر . أن التطور في القدرات الحركية تمكن الطفل من تنفيذ نشاطات مركبة لم يكن باستطاعته تنفيذها سابقا مثل الركوب على الدراجة أو النزول عن الدرج بواسطة كلتا رجليه . إن مثل هذه القدرات تكسب الطفل الشعور بالرضا والتمكن وهو يتدرب كل الوقت في تنفيذ نشاطات مركبة أكثر وأكثر . فمثلا يستطيع الطفل في جيل 4 سنوات أن يربط خيط حذائه وفي جيل 5 سنوات يستطيع ارتداء ملابسه بنفسه .
تطبيقات للتربية والتعليم – العلاقة بين تحسن القدرات
الحركية وعملية الإبداع في الروضة
يرسم الأطفال وينحتون ويعملون مع مواد مختلفة كجزء من الدوافع الطبيعية لديهم من اجل التجربة والنشاط في بيئتهم . كلما تحسنت القدرات الحركية وأصبحت متلائمة أكثر كلما تطورت القدرة على العمل مع المواد . يطرأ في جيل الروضة تحسنا في قدرات الطفل في مجال العضلات الغليظة (التحكم في حركات اليدين والرجلين) وكذلك في مجال العضلات الدقيقة (في اليدين والتناسق بين حركة اليد والعين) . إن مثل هذه القدرات تفسح المجال لتنوع كبير في النشاطات الإبداعية في الروضة .
وبنفس الوقت نجد إن استعمال المواد المختلفة والتجارب المتنوعة (اللصيق ,القص ,التمزيق ,استعمال الفرشاة...وغيرها) أثناء النشاطات الإبداعية تحسن قدرات الطفل الحركية في هذا الجيل . فيما يلي أمثلة :
تحسن القدرة الحركية – يمسك الأطفال بالألوان في المرحلة السابقة بكل قبضة اليد وإنما في هذه المرحلة وبسبب تطور قدرتهم في التحكم بأصابعهم والفصل بينها فإنهم يمسكون الألوان بأصابعهم (الإبهام والسبابة والوسطى) وهذا يمكنهم من استعمالها بشكل أفضل . التحسن في التناسق بين حركة اليد والعين كلما تحسن هذا التناسق تتحسن القدرة على رسم خطوط موجهة ودقيقة وكذلك القدرة على إضافة تفاصيل صغيرة في الأعمال الإبداعية .
تعتبر الأعمال الإبداعية عامة حجر الأساس في تطور القدرة على الكتابة .
النمو الذهني
مرحلة ما قبل العمليات حسب بياجيه (جيل سنتين حتى سبع سنوات 2-7):-
لا يستطيع الطفل في مرحلة ما قبل العمليات حسب بياجيه التفكير حسب قواعد المنطق لأنها المرحلة التي تسبق العملية التي تعتبر نشاطا عقليا منطقيا . توجد عند الطفل القدرة على استعمال التمثيلات الداخلية وهذا الشيء يمكنه من التحرر من قيود العالم الفوري الحالي والتفكير حول أمور غير موجودة حوله في تلك اللحظة . يبدأ الطفل في هذه المرحلة بتكوين مفاهيم عن العالم . قدرته على استنتاج الاستنتاجات تتأثر من مميزات التفكير لهذا الجيل ولذلك أحيانا تكون مفاهيمه حول العالم خاطئة . تنقسم مرحلة ما قبل العمليات إلى مرحلتين فرعيتين وهما مرحلة ما قبل المفاهيم والمرحلة الحدسية .
مميزات التفكير المركزية في مرحلة ما قبل المفاهيم: التمركز حول الذات,الإحيائية,
والتفكير الانتقالي
- التفكير ألتمركزي: يدرك الطفل نفسه كمركز العالم ومن الصعب عليه أن يضع نفسه في مكان الآخر . انه يدرك أن كل ما يحدث في العالم يدور حوله . مثال:
يغطي الطفل نفسه ويقول لا احد يراني أو انه يكون جملا مثل العشب اخضر لأني أحب وأفضل اللون الأخضر .
- الإحيائية: يدرك الطفل الأغراض الساكنة ككائنات حية , تفكر وتشعر أن الإحيائية تعكس احتواء العالم ضمن سكيمات موجودة عند الطفل لذلك فان الطفل يفكر مثلا أن اللعبة تعبه أو جائعة بالضبط مثله . أن التحرر من الإحيائية يحدث على مراحل ويستمر حتى جيل 10-11 .
مثال: الصابون يبكي , السيارة تبكي , الدبدوب مريض .
الانتقال-
يقيس الأطفال في هذه المرحلة الشيء بشيء آخر وليس وضع عام بوضع خاص أو الخاص بوضع عام . فإذا حدثت ظاهرتين بنفس الوقت وبنفس المكان يستوعبها الطفل كسبب ونتيجة . فإذا هطل المطر عندما حل المساء فمن الممكن أن يدعي الطفل أن المطر احضر الظلام . يميل الطفل أيضا للربط بين ظاهرتين فمثلا نأكل الشوكلاتة يوم الجمعة . فإذا أكل الشوكلاته يوم الأربعاء فسيقول أن اليوم هو الجمعة . أن مثل هذا التفكير يؤدي إلى استنتاجات خاطئة وأحيانا تكون صحيحة .
مميزات التفكير في المرحلة الحدسية:
تركيز الانتباه وعدم وجود مبدأ القلب (المعكوسيه) تؤديان إلى صعوبة الحفظ يكون تفكير الطفل في هذه المرحلة تفكيرا حدسيا لا يعتمد على المنطق وإنما يتأثر من انطباع الطفل الذاتي وإدراكه الفوري.
- تركيز الانتباه ينتبه الطفل إلى العامل البارز في المثير ويتجاهل بقية العوامل .
- عدم وجود مبدأ القلب (المعكوسية) لا يستطيع الطفل أن يكون صورة عكسية بتفكيره لحدث قد حدث بالواقع.
نستطيع أن نرى انعكاس مثل هذا النوع من التفكير في تجربة أجراها بياجيه عن كميات الماء عندما طلب من الأطفال المقارنة بين كميات ماء صبت في وعاءين متشابهين فقد عرف جميع الأطفال أن الكميتان متساويتان . ولكن عندما صب الماء من وعاء منهما إلى وعاء طويل ورفيع أمام أعينهم فإنهم يجيبون عادة أن كمية الماء في الوعاء الطويل هي أكثر . أن تفكير الأطفال المتميز بتركيز الانتباه لا تمكنهم من التعامل مع عاملين بنفس الوقت (الطول والعرض) .
ويحدث عندهم انطباع من عامل واحد (الوعاء أطول لذلك فكمية الماء أكثر) .
أن عدم وجود مبدأ القلب في التفكير لا تمكن الأطفال من تخيل عملية عكسية لعملية قد رآها , وفي هذه الحالة: إرجاع الماء إلى الوعاء الأصلي لذلك منهم لا يستطيعون الفهم أن كمية الماء لم تختلف .
أن هذين المميزين من التفكير الحدسي يؤديان إلى صعوبة الحفظ . وذلك لأن الطفل يركز انتباهه إلى عامل واحد فقط ولا يستطيع قلبه في تفكيره لذلك فهو لا يستطيع أن يفهم انه مع أن شكل المادة قد اختلف فان المادة لا زالت تحافظ على ثبات الكمية , الوزن , العدد أو الطول .
أمثلة لانعكاسات مميزات التفكير في الحياة الواقعية اليومية للطفل:
أ- تأثير التمركز حول الذات على سلوك الطفل
إن سلوك الأطفال في جيل الروضة يتأثر بالتفكير ألتمركزي الذي يميز هذا الجيل يعتقد الأطفال في هذا الجيل إن تجاربهم الإدراكية , معلوماتهم ومعتقداتهم تشبه ما هو موجود عند الآخرين فمثلا عندما يعرف طفل ما انه بداخل علبة الألوان يوجد كعك فانه يفترض أن أي ولد آخر لم ير ما في داخل العلبة سيعرف هو أيضا أن العلبة تحتوي على كعك وليس على ألوان . ينعكس التمركز حول الذات أيضا من الأماني والرغبات فإنهم يعتقدون أن الهدية التي تسعدهم تسعد الأم والأب أيضا . إن التحرر من التمركز حول الذات يحدث بشكل بطيء في سنوات الروضة . وأبناء الخامسة أو السادسة يستطيعون اختيار هدية ملائمة لشخص آخر لا تكون بالضرورة ملائمة لرغباتهم هم .
ب- التمييز بين الشكل الذي نراه وبين الواقع
بسبب الانطباع الفوري في الإدراك عند الأطفال في هذا الجيل يستصعب الأطفال التمييز بين المظهر الخارجي للأشياء وبين الأشياء نفسها . إن التغيير الخارجي بالنسبة لهم يغير المضمون سواء في الإنسان أو في الأغراض . مثلا إذا تنكرت البنت بملابس ولد فان أخيها ابن الثلاث سنوات يظن أنها أصبحت ولدا . فقط في جيل 5-6 سنوات يثبت الإدراك إن التغيير الخارجي للإنسان أو الأغراض لا يسبب تغييرا داخليا .
ج- مهارات التنويع والتصنيف
يستطيع طفل الروضة أن يصنف حسب عامل واحد فقط . فمثلا إذا أعطي طفل الروضة مجموعة مكعبات حمراء وزرقاء صغيرة وكبيرة فانه يستطيع التصنيف إما حسب لونها أو حسب حجمها (مجموعة المكعبات الحمراء ومجموعة المكعبات الزرقاء) أو (مجموعة المكعبات الكبيرة ومجموعة المكعبات الصغيرة) . إن مميزات التفكير في هذه المرحلة (تركيز الانتباه وعدم وجود مبدأ القلب أو المعكوسيه) لا تمكن الطفل من الانتباه إلى أكثر من عامل واحد بنفس
الوقت.
يتجاهل الطفل في هذا الجيل العلاقات بين المجموعات نعني بهذا انه لا يستطيع أن ينسب
غرضا معينا لاكثر من مجموعة واحدة بنفس الوقت. مثلا عندما نعطي الطفل صورا لحيوانات 6 صور لكلاب و4صور لارانب فعندما نسأل الطفل هل الكلاب هي حيوانات فيجيب:نعم وكذلك الامر عندما نسأله عن الارانب ولكن عندما نساله ما يوجد اكثر كلاب ام ارانب فيجيب كلاب.اي ان الطفل في هذا الجيل يستطيع ان ينسب غرضا ما لمجموعة واحدة ولا يستطيع ان ينسب بنفس الوقت لمجموعة فرعية اخرى او لمجموعة رئيسية بنفس الغرف.
تطبيقات في التربية والتعيلم-ادراك مفهوم الزمن-وتأجيل الاشباع
ان ادراك الزمن هو عملية تدريجية تصل الى نهايتها في جيل 10-11 سنة عندما يكون ادراك الزمن قائما لديهم.
ان الطفل الصغير يمتلك الشعور بالزمن الذي يمضي نتيجة التغيرات الجمسانية التي تحل به مثل التعب او الجوع والتغيرات في البيئة مثل كمية الضوء المتغيرة في غرفته,وافراد العائلة الذين يخرجون ويعودون....الخ..
في بداية سنوات الروضة تتطور بالتدريج القدرة على التمييز بين الحاضر والماضي ولكن لا زالت تنقصه القدرة على فهم مدى الزمن فمثلا كلمة امس يمكن ان ترتبط عند الطفل بحدث قد حدث فعلا قبل يوم, اسبوع او سنه.
ان الوعي بوجود وحدات زمن (ساعات,دقائق) تتطور في جيل الخامسة تقريبا ولكن حتى في هذا الجيل يكون من الصعب عليه تطبيقها في الواقع.
فمثلا عندما نقول للطفل ان وجبة الغداء ستكون في الساعة الواحدة ظهرا فان هذا لا يوضح له بالمرة عن أي مدى نتكلم لذلك هناك اشارات اضافية من الحياة اليومية او من بيئة الطفل تساعده على فهم المدة الزمنية التي تمضي حتى ذلك الحين فمثلا يربط الطفل بين الخروج الى الساحة للعب في الرمل وبين وجبة الغداء التي تكون بعد هذه الفعالية كما هو معتاد.
يكون من الصعب على الطفل حتى جيل الخامسة ان الزمن لا يتعلق برغبته او باعماله فيفكر ان هناك بين رغباته وبين ظهور الاشياء التي يريدها لذلك سيشعر بالغضب لان عيد ميلاده لا ياتي بالرغم من انه يرغب بذلك كثيرا.ان نقص المقدرة على فهم معنى الزمن الذي يمر او الذي يجب ان يمر حتى وقوع حدث ما والصعوبة في التعامل مع مدى الزمن ووحداته يؤثر على قدرة الطفل في التعامل مع مطالب البيئة لتاجيل اشباع الرغبات.
في جيل الخامسة تقريبا ومع تحسن قدرة ادراك الزمن نلاحظ تحسنا تدريجيا في قدرة الطفل على تاجيل اشباع الرغبات ايضا (انظر الى البند الذي يتحدث عن الضبط العاطفي في هذا الجيل).
الذكاء الاجتماعي (קוגנציה חברתית)
يتطور في السنوات الاخيرة مجال البحث الذي يفحص قدرة الاطفال على فهم تفسير وتنبؤ السلوك الانساني والتفاعلات الاجتماعية عن طريق ربط اوضاع عقلية عند الاشخاص (معتقدات,افكار,رغبات,مقاصد,ومشاعر).
حسب هذه الابحاث يظهر ان فهم اطفال الروضة يرتكز على ان السلوك الانساني يتحرك عن طريق اوضاع عقلية وهم يستطيعون تفسير هذا السلوك عندهم انفسهم ومن ثم عند الاخرين حسب هذه المفاهيم.
تكتسب هذه القدرة من تجارب الاطفال في العالم وخاصة في التفاعلات الاجتماعية وكلما زاد فهمهم لهذه العمليات كلما تحسنت قدراتهم الاجتماعية.
الانتباه:
ان الانتباه هو البقاء في حالة تركيز بالمثير الذي يتطلب الاهتمام مع تجاهل مثيرات اخرى .
من الصعب على الاطفال توجيه انتباهتم بصورة مفيدة وذلك لان جهاز الانتباه عند الاطفال لا يكون ناضجا ومتطورا بعد في جيل الروضة وذلك بسبب صعوبة التمييز بين ما هو اساسي وما هو ثانوي بالنسبة للمهمة المعطاه .
ان هذا الشيء ينعكس بنوعين من السلوك:
تركيز الانتباه لمثير اقل اهمية:من الصعب على اطفال الروضة انجاز مهمات تتطلب التركيز في المعلومات المحدودة وتجاهل مثيرات اخرى غير ضرورية.مثال:في حصة التركيز في الروضة ينتبه الطفل انتباها شديدا ولكن ليس لكلام المربية وانما لما يحدث في الساحة او لمحادثة بين اصدقائه.
البحث الزائد عن المعلومات:من الصعب على الاطفال في هذا الجيل ان يكونوا انتقائيين وينبهون للمعلومات بشكل زائد عن اللزوم مما يسبب صعوبة في فهمهم وادراكهم.
مثال:تقرا المربية قصة سحر والبحر فنجد احد الاطفال لا يتوقف عن الانتباه الى الالوان التي تلون صورة سحر وفستانها .
الذاكرة
هناك مميزات خاصة لذاكرة الاطفال في جيل الروضة .انهم قادرون على استيعاب كمية اكبر من المعلومات نسبة الى الاطفال الاصغر منهم هذا من جهة ومن جهة اخرى فمن الصعب عليهم استعمال استراتيجيات ذاكرة التي تحسن تذكر المعلومات المستوعبة وتسهل استعمالها.ان قدرة الطفل على التذكر تمكنه من سحب قائمة محترمة من المعلومات من ذاكرته مثل اسماء سيارات,فرق كرة قدم انواع دمى ....الخ ومع هذا فان انجازاتهم في مهام ذاكرة اقل بكثير من انجازات اطفال اكبر وذلك لانهم في جيل الروضة لا يميلون الى استعمال استراتيجيات الذاكرة مثل(التكرار)بهدف تحسين ادائهم في المهمة المطلوبة.
ان ارشاد البالغ (الوساطة)وتشجيع استعمال استراتيجيات مختلفة من شأنه ان يحسن وبشكل كبير ادائهم في المهمة المحددة الا انهم لا يطبقون هذه الاستراتيجيات بمبادرتهم انفسهم في هذا الجيل من اجل مهمة اخرى دون توجيه اضافي من البالغ.
تطبيقات تربوية-العلاقة بين قدرة الانتباه والذاكرة ووساطة البالغ
ان قدرات الطفل على الانتباه والذاكرة في جيل الروضة تكون موجودة في مراحل النمو.
عندما يرشد البالغ في هذا الجيل كيف يستعمل الذاكرة بصورة افضل كيف يركز انتباهه حول مثير محدد بصورة افضل سيكون الطفل قادرا على تعلم الاستراتيجيات التي تساعده في استغلال افضل لقدرات الانتباه وتحسين الذاكرة . هذا هو المجال الذي سماه العالم فيجوتسكي منطقة التطر القريبة وقد تطرق الى كل هذه المهارات التي لم يكتسبها الطفل بعد ولكنها موجودة على بعد قصير في النمو ويستطيع الطفل تعلمها بواسطة توجيه البالغ .
ان وساطة البالغ من شأنها ان تطور مهارات الانتباه والذاكرة عند اطفال الروضة .
النمو اللغوي
ان قدرة استعمال قوانين القواعد اللغوية تتحسن في جيل 3 سنوات تقريبا وتزداد ثروة الطفل اللغوية مع ازدياد قدرته على فهم معاني الكلمات .
ان مثل هذه القدرة تساعد الطفل في تجميع جمل قليلة لتاليف قصص مركبة اكثر يظهر بها التسلسل الزمني, علاقة السبب والنتيجة ......الخ.
في هذه المرحلة يطبق الطفل قوانين القواعد ومع هذا فان هذه القدرة بالذات يمكن ان تؤدي الى اخطاء لغوية.
مثال: تحويل الكلمة من مفرد الى جمع حسب القواعد يمكن ان تعود الى اخطاء في كلمات مثل مدينة---مدن—مدنيات.
ان هذه المرحلة تتميز بالانتقال من الكلام التمركزي الذاتي الى الكلام التمركزي الاجتماعي .
في بداية هذه المرحلة يكون الكلام تمركزيا أي ان الطفل يتكلم دوما اهتمام بالمستمع او بفهم الاخر.مثال:يستعمل الطفل كلمة هذا دون ان يذكر ما هو الشيء او الشخص الذي يقصده بكلامه.
تتطور القدرة على الكلام التمركزي الاجتماعي بالتدريج.
يتعلم الطفل ان يتكلم,مع الاهتمام بالمستمع فينقل للآخر معلومات,مشاعر وافكار بواسطة اللغة.
ان الكلام التمركزي الاجتماعي يتطور عند الطفل في السنوات المتأخرة من الروضة وفي السنوات الاولى من المدرسة الابتدائيه.
تطبيقات تربوية-التعامل مع اخطاء الطفل اللغوية,فهمها وطريقة التعامل معها
ان اخطاء وتشويشات لغة الطفل تعتبر مرحلة هامة في تطور لغته.بواسطة هذه الاخطاء يمكننا رؤية ان الطفل يفهم قواعد وقوانين اللغة,ولكنه لا يزال غير قادر على التعامل مع حالات شاذة اثناء كلامه.
ان وظيفة البالغبن هنا التكلم بلغة صحيحة وليس تكرار اخطاء الطفل اي يجب ان نكرر كلام الطفل ولكن بصورة صحيحة وعدم التعامل مع اخطائه باستهزاء.
تطبيقات تربوية –التأتأه
ان التأتأه هي الكلام المقطع او اعادة وتكرار كلمات او مقاطع اثناء الكلام.يمكننا ان ننتبه الى قلة الانسياب في الكلام في مراحل الكلام الاولى(التأتأه) وتعتبر هذه الظاهرة طبيعية في عملية اكتساب اللغه.
اذا استمر عدم الانسياب في الكلام وازداد يمكن ان يدل على تأتأه(غير مرتبطة بالنو),ولذلك من الضروري التدخل المهني(اخصائي نطق).ان التأتأه قد تؤدي الى صعوبة في تكوين علاقات اجتماعية,وذلك لان المحيط يفهمه بصعوبة او ان طريقة كلامه مضحكه,ان وظيفة البالغ هنا هي اعطاء الطفل الفرصة للكلام امام الناس,اعطاءه الامكانية للكلام حسب وتيرته دون الضغط عليه ودون مساعدته في انهاء الجمل.
חסררררררררררררר
مثال: عاد احمد من العيادة بعد فحص دم اجراه . عندما وصل دخل الى زاوية الطبيب لبس معطفا ابيضا واستدعى صديقه لاجراء فحص دم هم وحاول اقناع الاطفال لاجراء هذا الفحص لاهميته عرض عليهم طرقا مختلفة لمنع الالم جراء هذا الفحص.ان هذه اللعبة مكنت احمد من الاعتراف بصعوبة اجراء فحص الدم وان يقلب نفسه من"عاجز" يأتي الى فحص الدم الىمسيطر "متحكم" في ومنع من ان يُجرى فحص الدم للاخرين وان يبادر بايجاد حلول مختلفة تسهل الوضع .تلك الحلول التي عرضها على اصدقائه. وهو نفسه يستطيع استعمالها في فحص الدم القادم.
ب: التعرف على وظائف اجتماعية:
في المثال المذكور اعلاه نجد ان هناك وظيفة اخرى للعب في جيل الروضة.يتدرب احمد على وظيفة اجتماعية:طبيب/ممرض في العيادة .ان هذه اللعبة تعطي للطفل فرصة تجربة الشعور "ان اكون مثل" اي شخصية يختارها وتعطي فرصة تحقيق طموحات مخاوف ورغبات قد لا تظهر في الواقع .تساعد لعبة(الوظائف,الادوار) هذه ايضا في مواجهة نمائية مثل دور الوالدين واستكشاف دور الجنسين.
العلاقات مع مجموعة ابناء الجيل:
ان مجموعة ابناء الجيل تعطي الطفل بجيل الروضه الفرصة لتجربة النواحي الاجتماعية الهامة في ادائه المستقبلي ضمن المجموعه. ان مكانة اصدقاء معينين تصبح هامه اكثر والعلاقه معهم تؤدي الى اسثمار اكثر بالصداقه ان القدرات النائية التي تتحسن في هاذا الجيل مثل التفكير التمركزي الاجتماعي تؤثر على اداء الطفل الاجتماعي وعلى ظهور سلوكيات اجتماعيه بحة مثل اليثار (التضحية من اجل الاخرين ) وسلوكيات اجتماعية مثل العدوانية
أ: مساهمة ابناء الجيل في النمو:
منذ جيل سنتين _ثلاث سنوات يفضل الاطفال التواجد مع طفل اخر على وجودهم من شخص بالغ . في صف الروضة يحدث ازديادا في عدد اللقائات بين الاطفال واصحابهم . ان اللقاءات مع ابناء الجل تضم نشاطات مثل التعاون والمساعدة واقل تنافسا وعدوانية في اطار وجود الطفل مع مجموعة ابناء الجيل يحظى الطفل بتعزيزات ايجابية على على السلوك المرغوب الذي يعتبر ملائم لجيله ولجنسه.مثلا ينتقد الولد (الذر)من قبل اصحابه اذا لعب بالدمى واذا لعبت البنت بألعاب الحروب.ان اولاد مجموعة الجيل يشكلون نموذجا للتقليد في السلوك الايجابي والعدواني على حد سواء.
ب:الصلاحية الاجتماعية :
ان القدرات الذهنية العاطفية والاجتماعية في جيل الروضه تمكن من النشاطات المتبادلة الملائمة للاطفال مع ابناء جيلهم.من المعروف ان هناك اطفالا يتمتعون بقدرات التعامل مع ابناء جيلهم واثارة انتباههم والاستجابة اليهم بمشاعر ايجابية والفوز بتقديرهم زالقيادة لهم او الانصياع لهم بمشاعر ايجابيه والفوز بتقديرهم والقيادة لهم او الانصياع لهم واقامه نشاطات متبادله بالدور افضل من اطفال غيرهم انا مثل هذة القدرات تسمى الصلاحيات الاجتماعيه .
ج: العلاقات الاولى :
ان العلاقه الاجتماعيه الاولى بين الاطفال الدفع تدور عادة حول غرض يريدانه كليهما ( مثل لعبه ) في السنه الثانيه من النمو وبعدها يحدث تفاعلا هامهاكثر بين الاطفال والذي ينعكس في التلائم الافضل في العلاقات الاجتماعيه ان الظهور التمركزي الاجتماعي في جيل الروضه يحسن قدرات التفاعل بين الاطفال وتمكن من تكوين العلاقات الهامه الاولى يبذل الاظفال في جيل الروضه الجهد في تكوين العلاقات مع ابناء جيلهم ويظهرون تفضيلا للعب مع اطفال معينين نجد ان هناك فرقا بين سلوك اطفال الروضه مع بعضهم وبين اطفال اخرين نلاحظ ان الاطفال في هذا الجيل يكونون اكثر تفاعلا اجتماعيا وتعاونا في حل المشاكل مع انهم يميلون اكثر للجدل في حالات الخلافات ولكن هذة الجدالات تنتهي بحلول عادله اكثر . يحسن الاطفال قدراتهم على التعايش معا بواسطه هذة التفاعلات مع اصدقائهم ويبداون بالتعلم الاتجاهات الاخلاقيه الملائمه لحياة المشتركه
د : انعكاسات التعاطف :
التعاطف والاثار هما قدرتان اجتماعيتان تطوران بشكل كبير في مرحله الطفول المبكرة التعاطف هو القدرة على تجربه مشاعر الاخر وهو يعتبر قاعدة الاثار اذي يعني تنفيذ عمله مساعدة شخص اخر
هناك 3 مراحل في تطور التعاطف والايثار:
في ألمرحله الأولى في ألرضاعه يستجيب الطفل في البكاء بسبب ضائقه شخص أخر دون أن يفهم من هو الذي يمر بضائقه أو ما هو سببها.
يبحث الطفل الرضيع عن القرب مع امه ليواجه الوضع الذي يزعجه .أن التمييز بين الذات وبين الاخر لازالت غير واضحه , لذلك تكون هذه قدره أوليه جدا من التعاطف .
في ألمرحله ألثانيه في الجيل الغض نلاحظ محاوله الطفل تهدئه الولد الذي يبكي والقيام بعمل مفيد لمساعده الشخص الموجود في ضائقه (مثلا يعطيه دميته) . ان هذه المساعده تتأثر من يجارب الطفل نفسه وتفضيلاته الشخصيه وليس من باب الاهتمام باحتياجات الطرف الاخر.
في المرحله الثالثه في جيل الروضه يحدث تحسنا كبيرا قدره الطفل للشعور بالتعاطف وذلك بسبب تحرره التدريجي من التفكير ألتمركزي حول الذات والذي يمكنه من رؤيه وفهم وجهة نظر الاخر.
ان نفهم الطفل انه ذات شخصيه مستقله منفصله عن الاخرين يمكنه من الرابط بين اعماله ونتائجها فيتعرف ويعترف انه من الممكن ان يشعر سخص اخر بمساعر تختلف عن مشاعره. ومع ان القدره على الشعور بالتعاطف ومد يد المساعده موجوده في جيل الروضه الا ان الايثار الحقيقي غير شائع في هذه المرحله . ربما يكون السبب لذلك ان الطفل تعرف ان البالغين مثل المربيه سيعرضون المساعده ويحلوا المشكله.
العدوانيه: العدوانيه الادواتيه والعدوانيه المؤذيه (עוינת):
العدوانيه الادواتيه אינסטרומנטלית هي عدوانيه تهدف فقط ايذاء موجه ومقصود من شخص اخر . تزداد في جيل الروضه العدوانيه المؤذيه وتقل العدوانيه الادواتيه. تقل العدوانيه الادواتيه لآن الاولاد قد تعلموا طرقا اخرى من اجل الحصول على اغراض وتعلموا كيف تحلوا الخلافات. في المقابل تزداد العدوانيه المؤديه لانهم اصبحوا يفهمون اكثر ما هي ذاتهم المفضله ويدركون السلوك الصحيح المتوقع من اصدقائهم. يختار الاطفال الاستجابه بعدوانيه مؤذيه في اوضاع اجتماعيه عندما يشعرون انهم لم يحظوا بتعامل صحيح وهناك من يمددهم.
تطبيقات في التربيه والتعليم – التقليل من العدوانيه في الروضه:
من الممكن التقليل من العدوانيه عند اطفال الروضه بطرق كثيره ومختلفه ولكن بما ان التعامل ومواجهه العدوانيه تكون اصعب بعد ظهور العدوانيه لذلك من المفضل بذل الوقت والتخطيط لمحاوله منع او تقليص ظهور السلوك العدواني. سنتطرق لعاملين من عدة عوامل كثيره : ومنع القوانين والحدود الواضحه خاصه في الاوصاع التي يمكن ان يظهر بها السلوك لبعدواني , وصياغه القواعد التي تتعلق بتنظيم المساحه الفويه التي يتواجد بها الاطفال.
القوانين والحدود
مع ان القدره على الضبط العاطفي قد تحسنت في هذا الجيل واستدخلت قوانين وزادت القدره على تحمل الاحباط فهنالك اهميه قصوى لوساطه البالغ في وضع الحدود وتوضيح القوانين الاجتماعيه .عندما يعرف الطفل بوضوح ما هو المسموح وما الممنوع فانه يستطيع الشعور بالامان في بيئته ويستطيع الامتناع عن اوضاع غير واضحه والتي قد تسبب له ازعاجا وسلوكا عدوانيا .عندما تعرف الطفل مسبقا ما هو المتوقع منه وكيف عليه ان يتصرف يكون من السهل عليه مواجهة اوضاع صعبه ، شجارات او جدالات . ان تدخل البالغ كموجه وداعم للسلوك المقبول يشجع الطفل للاستمرار في السلوك المفبول اجتماعيا ،لذلك من المهم تكرار وتوضيح الحدود والقوانين المقبوله مرات كثيره .مثال: نستطيع ان نرى سلوكيا عدوانيا متكررا في الساحه عند الارجوحه . ان وضع الحدود والقوانين الواضحه يمكن ان تقلل من هذا السلوك .عندما يعرف الاطفال مسبقا كم من الوقت يسمح للطفل استعمال الارجوحه وما هي قوانين الوقوف بالدوره (مسافه بين الطفل والاخر لا نلمس واحد منا الاخر عند الارجوحه او وراءها ...الخ) وكيف نتعامل عندما لا يطبق احد الاطفال هذه القوانين (مناداة المربيه او حل الخلاف بالطرق التي تعلمناها) فهذا كله من شانه ان يقلل من الاوضاع الغير واضحه التي تسبب توترا واحباط ولذلك تقل مظاهر السلوك العدواني.
ان هذه القوانين والحدود تشجع قدرة الطفل على تحمل ، تاجيل اشباع الرغبات استدخال قوانين وضبط مشاعره (التطور العاطفي عند طفل الروضة).
.................
تدل الأبحاث أن الظروف الفيزيه تؤثر على ظهور السلوك العدواني إذا كانت المساحة الفيزيه مزدحمة لا تعطي المجال للطفل للتحرك بمساحه خاصة ومعقولة فان هذا يزيد من ظهور السلوك العدواني.
من ناحية أخرى قله الألعاب والأغراض بشكل لا يكفي لجميع الأطفال تخلق تنافسا وتسبب الشجارات والجدالات الكثيرة ومن ثم إلى السلوك العدواني .
إذا فكرنا أكثر في زوايا الروضة التي تمكن الطفل من تغيير الجو تساعده في التعامل اليومي. مثال : تنظيم أماكن يستطيع الطفل أن يرتاح بها أو أماكن يستطيع أن يوجد بها طاقاته بشكل مقبول اجتماعيا (إبداع، رياضه، .....الخ)
العلاقة بين مجالات النمو:
*العلاقة بين النمو الذهني والنمو العاطفي:
يمكننا ملاحظه وجود استجابة عاطفيه في الجيل المبكر وهي الخوف الذي يظهر عند معظم الأطفال في أوضاع معينه. إن استجابة الخوف تتكون نتيجة لإدراك الطفل للوضع الإدراك المرتبط بقدراته الذهنية في هذا الجيل .
إن مصدر هذه المخاوف يعود إلى قدرات الطفل النامية (مخاوف نمائيه) لذلك تظهر هذه المخاوف في جيل معين وتختفي أثناء عمليه النمو. لهذا السبب نحن لا نستطيع منع ظهور هذه المخاوف وإنما نستطيع مساعده الأطفال في مواجهتها . من المهم إن نتذكر إن الخوف ينعكس عند أطفال مختلفين بطرق مختلفة ويظهر في أوقات مختلفة أثناء مرحله النمو.
أ-الخوف من الاجهزه الكهربائية نتيجة للاحيائيه :
في جيل الروضة (سنتين-3 سنوات) قد يظهر الخوف من أشياء ساكنه جامدة تصدر ضجة عندما نشغلها مثل الاجهزه الكهربائية.
عندما نشغل الجهاز وتظهر الضجة (مثلا عند تشغيل المقداح أو المكنسة الكهربائية ) ينعكس خوف الطفل في البكاء والالتصاق بالكبار .
يدرك الطفل الجهاز ككائن مخيف مهدد غير معروف . إن هذا الشيء تابع من ميزه التفكير في هذا الجبل : الاحيائيه أي نسب صفات إنسانيه لأغراض جامدة حتى ولو كان الطفل قد سمع صوت هذا الجهاز في السابق فانه يستجيب بالخوف (استجابة عاطفيه) في هذه المرحلة فقط بسبب تطوره العقلي . إن تعرف الطفل على هذا الجهاز مسبقا وقبل تشغيله وتحضير الطفل لتشغيل الجهاز بالتدريج وتشجيع الطفل لتشغيل الجهاز بنفسه كل هذا يساعده على مواجهه مشاعره.
ب-الخوف من الساحرات والوحوش:
إن الخوف المميز لأطفال الروضة (3-5) هو الخوف من كائنات خياليه ، يخاف الأطفال من شخصيات كالساحرات، الوحوش وحيوانات مرعبه من وجهه نظرهم.
ينعكس هذا الخوف من تخوف الأطفال من الأماكن المظلمة أو من الأماكن التي يظنون أن بها الكائنات المخيفة.أحيانا ينعكس الخوف من الامتناع من مشاهده التلفزيون أو الأفلام. من ناحية عقليه فان الأطفال ينطبعون بانطباع فوري ويكون من الصعب عليهم التمييز بين الواقع والخيال فيظنون أن الكائنات الخيالية هي كائنات حيه موجودة وتستطيع أن تظهر في جهاز التلفزيون أو أن تعيش في غرفتهم تحت سريرهم. لا جدوى في هذه المرحلة من محاوله إقناع الطفل أن خوفه غير منطقي لأنه غير قادر على فهم وإدراك ذلك.
نعرف طريقتين من طرق مساعده الطفل في مواجهه هذا الشيء باستعمال الخيال ، مثال:
أن نخطط معا كيف نستطيع اصطياد هذا الحيوان أو أن نبني له بيتا ، وان نحضر مع الطفل أداة تساعده في الانتصار على هذا الكائن أو الوحش ومصادقه الساحرة بطرق مختلفة.
מילות קישור
מילות קישור המציינות סיבה
א. בחלק מהמשפטים שלפניכם מופיעה מילת קישור המציינת סיבה.
ב. מצאו את מילת הקישור והקיפו אותה בעיגול.
1. כיון שהמכונית נסעה בנתיב השמאלי, לא יכולנו לעקוף אותה.
2. הרמזורים לא פעלו כהלכה, היות שהגשם פגע בחוטי החשמל.
3. האופניים התהפכו על הכביש הרטוב, ונהג המכונית לא הבחין בכך.
4. ברחוב הראשי היה אתמול פקק תנועה, משום שעובדי העירייה בצעו תיקונים בכביש.
5. השוטר רשם לנהג דו"ח, כי הוא החנה את מכוניתו על המדרכה.
6. כל בוקר יש עומס תנועה בכביש זה, והפקקים מתמשכים לאורך מספר קילומטרים.
7. ההצגה התבטלה כי השחקן הראשי חלה.
8. התקשרתי אליך מספר פעמים ולא מצאתי אותך בבית.
9. לא נהנינו מהסרט, משום שלא היה בו תרגום.
10. מי הבריכה היו מזוהמים ולא יכולנו לשחות בה.
ג. רשמו את כל המילים המקשרות שמצאתם במשפטים הנ"ל.
ד. סמנו בכל משפט המכיל מילת-קישור את החלק המתאר את הסיבה ואת החלק המתאר את התוצאה.
ה. לפניכם 5 מילות קישור נוספות, המתארות סיבה :
הואיל ו... ; מפני ש... ; מאחר ש... ; כיוון ש... ; משום ש...
חברו לכל מילת קישור משפט מתאים.
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות סיבה
לפניכם זוגות של משפטים. חברו אותם בעזרת מילות קישור המציינות סיבה.
היעזרו במילים שלפניכם :
1. ידענו היכן הצפון, היה לנו מצפן.
___________________________________________________________
2. לאורך הנחל צומחים עצי חרוב, הנחל נקרא "נחל חרובים" .
___________________________________________________________
3. מי הנהר היו מזוהמים, לא שתינו ממי הנהר.
___________________________________________________________
4. בשבועיים האחרונים שרר חום כבד, הפרחים שראינו בדרך היו נבולים ויבשים.
___________________________________________________________
5. המדריך דאג שנשתה הרבה מים, הוא חשש שנתייבש מהחום הכבד.
____________________________________________________________
6. המים שהיו במימייה שלי נזלו, במימייה שלי היה חור.
____________________________________________________________
7. היתה שביתה, לא התקיימו לימודים בבית הספר.
____________________________________________________________
8. הפועלים חפרו והוציאו את הפילון מן האדמה הקפואה, למסרו לחוקרים.
____________________________________________________________
ציינו ליד כל חלק של המשפט האם הוא מתאר סיבה או תוצאה.
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות סיבה
לפניכם 4 ידיעות ששודרו ב"רדיו התלמידים". קראו את הידיעות והשלימו את המשפטים :
עקב בקשות חוזרות ונשנות של התלמידים, הוחלט להאריך את ה"חופש הגדול".
משפט זה מספר מה הסיבה לכך ש__________________________________.
מחמת הקור השורר בארצנו בחודשים כסלו – טבת – שבט, יחלו הלימודים בחודשים אלה בשעה 10.00 בבוקר.
משפט זה מסביר מה הסיבה לכך ש_________________________________.
מפאת מחסור בספרים ובמחברות תתעכב פתיחת שנת הלימודים הבאה.
משפט זה מתאר מה יקרה לשנת הלימודים הבאה כתוצאה מ_______________.
לרגל הדחייה של פתיחת שנת הלימודים הבאה, ישדר "רדיו התלמידים" תכניות בידור מיוחדות.
משפט זה מתאר מהי הסיבה לכך ש_________________________________.
קיימות מילות קישור המתארות סיבה בעלות תפקיד מיוחד :
א. בזכות, הודות ל... במילים אלו משתמשים כאשר מדובר בארוע חיובי. לדוגמא : נבחרת ישראל ניצחה במשחק בזכות כושרה הגופני המעולה.
ב. באשמת, בעטיו של... במילים אלו משתמשים כאשר מדובר בארוע שלילי. לדוגמא : הכוס נשברה באשמתו של יניב.
המהומה פרצה בעטיה של הדליקה.
קרא את המשפטים הבאים. בחר את הביטוי המתאים למשפט והקף אותו בעיגול.
1. בזכות/באשמת התמדתו הרבה, הצליח לואי פסטר למצוא חיסון נגד מחלת הכלבת.
2. מצבו הבטיחותי של הבניין גרוע הודות/באשמתו של קבלן המשנה.
3. בעטיו/בזכותו של נער אמיץ אחד שעבר במקום, ניצל הילד המסכן שנפל לבור.
4. המפעל נקלע לקשיים חמורים באשמת/בזכות הניהול הגרוע.
5. בזכותו/בעטיו של הטייס, שגילה שליטה עצמית וקור-רוח, עברה הנחיתה בשלום.
6. הודות ל/באשמתם של כמה מטיילים, שהשאירו אחריהם מדורה בוערת, פרצה דליקה והיא שרפה את מטע השזיפים.
7. הודות ל/בעטייה של התערבותו של נשיא המדינה, הסתיימה השביתה וכל הפועלים חזרו לעבודה סדירה.
8. השלם בהתאם את מילות הקישור החסרות :
אלפרד נובל היה כימאי ותעשיין שוודי. הוא היה אדם מוכשר ובעל כושר המצאה, והשקיע זמן רב בניסויים כימיים. ________ כישוריו והתמדתו הצליח נובל להמציא מוצרים שונים, ביניהם גומי סינטתי ומשי מלאכותי, אך ההמצאה המפורסמת ביותר שלו היתה המצאת חומר נפץ "דינאמיט". שמו אל אלפרד נובל התפרסם בכל העולם ______ המצאתו הזו, אך נובל לא היה מאושר מכך. הוא נוכח לדעת שאנשים ניצלו את הדינאמיט לצורכי מילחמה, ורבים נפצעו או נהרגו _________ המצאתו.
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות תוצאה
רצתי ולכן נפלתי. (רצתי והתוצאה היא שנפלתי )
לא הבנתי את השעור, על כן נכשלתי בבוחן. (לא הבנתי את השעור, והתוצאה היא שנכשלתי).
מילים נוספות המציינות תוצאה : לפיכך, בשל כך, כתוצאה מכך.
מהי התוצאה ?
השלימו את המשפטים החסרים שלפניכם בתוצאה מתאימה :
1. השיעור בטבע לא התקיים. כתוצאה מכך ____________________.
2. גלית הוזמנה למסיבה ביום שישי, ועל כן _____________________.
3. השוער חשב שהשער סגור, ומשום כך ________________________.
4. רוני התאמן שעות רבות בקפיצה למרחק, ולכן _________________.
5. בביה"ס נבנה אולם התעמלות חדש, ולפיכך ___________________.
6. נודע לנו שחנן ספורטאי מצויין ____________________________.
7. יאשה הגיע לארץ לפני כמה שבועות ________________________.
קראו בעיון את הקטע הבא.
"הבית הלבן".
"הבית הלבן" הוא הבית שבו מתגוררים נשיאי ארצות הברית. הוא מכונה בשם זה בשל חזיתו הצבועה לבן.
"הבית הלבן" נבנה בוושינגטון, בירת ארצות הברית, על ידי ג'ורג' וושינגטון, נשיאה הראשון של ארצות הברית. וושינגטון עצמו לא זכה להתגורר בבית הלבן משום שהוא נפטר בשנת 1799, כשנה לפני תום בניית הבית.
במשך השנים הפך ה"בית הלבן" לסמל הממשל בארה"ב. היום, כאשר אומרים "הבית הלבן החליט..." , או "הבית הלבן הודיע..." , מתכוונים לומר שהממשל בארה"ב החליט או הודיע.
הבעה / א.א.
לפניכם התחלות של משפטים. בכל אחד מהם מופיעה מילה המציינת סיבה או תוצאה.
א. הדגישו את מילות הקישור.
ב. השלימו את המשפטים, היעזרו בקטע שבדף הקודם.
1. "הבית הלבן" נקרא כך משום_________________________________
2. "הבית הלבן", משכנם של נשיאי ארה"ב, נבנה דווקא בוושינגטון הואיל ו___________________________________________________
3. ג'ורג' וושינגטון, נשיאה הראשון של ארה"ב, נפטר בשנת 1799, ולפיכך _____________________________________________________
4. לעיתים קרובות אומרים "הבית הלבן הודיע..." "הבית הלבן החליט.." וזאת מאחר ו________________________________________________
5. "בבית הלבן" מתגוררים נשיאי ארה"ב, לכן ________________________
6. ג'ורג' וושינגטון לא זכה להתגורר בבית הלבן משום ש_________________
7. וושינגטון היא בירת ארצות הברית, על כן _________________________
קראו את הקטע שלפניכם בעיון :
למה לא זקן ?
בימי קדם נחשבו הזקנים בקרב עמים שונים לסמל של גבריות, וגברים רבים, בעיקר חיילים, נהגו לגדל זקן.
לזקן הזה היה חיסרון גדול בעיתות מלחמה – באותם ימים נערכו הקרבות פנים אל פנים, ומי שהצליח לאחוז בזקן יריבו – היה לו יתרון בקרב.
המצביא המפורסם אלכסנדר הגדול, הבין כי הזקנים מסכנים את חייהם של חייליו ויש להסירם. על אף שידע עד כמה חשובים הזקנים לבעליהם, הוא פקד על כל החיילים להתגלח. ואכן, מאז פחת מספר הנפגעים בצבאו.
עד מהרה הכירו גם מפקדי צבאות אחרים בסכנה הטמונה בזקן המגודל, וכך פשט המנהג של גילוח הזקנים בצבאות שונים.
השלימו את המשפטים הבאים בהתאם לקטע שקראתם :
גברים בקרב עמים שונים גידלו זקנים, מאחר ש____________________________.
לזקן היה חיסרון גדול בזמן מלחמה היות ש_______________________________.
מאחר שהזקן סיכן את חיי החיילים, ___________________________________.
אלכסנדר הגדול פקד על החיילים להתגלח, משום כך ________________________.
היות שמפקדי צבא אחרים הכירו בסכנה הטמונה בזקן, ______________________.
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות תכלית (מטרה)
מילים המציינות תכלית (מטרה) הן מילים כמו :
כדי, בשביל, למען, במטרה ל... , בכוונה ל... , על מנת.
השלם את המשפטים הבאים :
נח בנה תיבה כדי להינצל מהמבול.
המטרה של בניית התיבה: _____________________________________.
כספי התרומות נאספו למען המשפחות הנזקקות.
המטרה של איסוף התרומות: --_________________________________.
התזמורת הוזמנה לטקס בשביל לנגן את ההימנון.
המטרה של הזמנת התזמורת לטקס : _____________________________.
שר החוץ יצא לחו"ל בכוונה להיפגש עם נשיא צרפת.
המטרה של יציאת השר לחו"ל היא : ______________________________.
חברו בקו את חלקי המשפט שבצד ימין לחלקי המשפט המתאים בצד שמאל :
1. ביקרתי בשמורת החולה א. במטרה לבקר במקום הנמוך ביותר בעולם.
2. עליתי להר הכרמל ב. כדי לראות סרט חדש.
3. עליתי לירושלים ג. לשם צפייה בנוף הנמל.
4. ירדתי לים המלח ד. כדי לאחל לה מזל טוב ליום הולדתה.
5. הידרמתי לאילת ה. לצורך מעקב אחרי שקנאים.
6. קפצתי לתל-אביב ו. מתוך כוונה להתפלל ליד הכותל המערבי.
7. ביקרתי אצל חברתי ז. על מנת לערוך סיור במצפה התת-ימי.
רשמו את כל מילות הקישור המציינות תכלית, המופיעות בדף שלפניכם :
____________________________________________________________________
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות תכלית
עזרה לילדים במצוקה
בארצנו קיימים מספר ארגונים שהוקמו במיוחד כדי לעזור לילדים. ביניהם : איגוד איל"ן (איגוד
ישראלי לילדים נפגעים), שמטרתו לעזור לילדים נכים. אגודת אלו"ט שמטרתה לעזור לילדים
אוטיסטים; אגודת אקי"ם (אגודה לקימום מפגרים); אגודת ניצ"ן, אשר מסייעת לילדים שיש
להם קשיי למידה והסתגלות; וכן גם אגודת אל"י (אגודה להגנת הילד), ששמה לה למטרה לעזור
לילדים מוכים ולהגן עליהם. אגודות נוספות שעוזרות הן לילדים והן למבוגרים, הן אגודת "יד
ביד" וער"ן (עזרה ראשונה נפשית), אליה יכולים לפנות ילדים אשר נתקלים בקשיים בחברה או
בבית, והם זקוקים לעזרה ולייעוץ.
השלימו את המשפטים :
איגוד איל"ן הוקם למען ________________________________________.
אגודן "ניצן" הוקמה כדי _______________________________________.
אגודת אל"י הוקמה במגמה ל____________________________________.
ער"ן הוקמה לשם ____________________________________________.
אגודת אלו"ט הוקמה במטרה ל___________________________________.
אגודת אקי"ם הוקמה בכוונה ל___________________________________.
כללית, ניתן לומר שאגודות התנדבותיות, קיימות על מנת __________________________________________________________.
האגודה למען החייל ___________________________________________.
קופת חולים _________________________________________________.
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות תכלית
במשפטים שלפניכם חסירות מילים מקשרות המציינות תכלית.
היעזרו במחסן המילים, בחרו מתוכו את המילה המתאימה והשלימו את המשפט.
ניתן להישתמש באותה מילה יותר מפעם אחת.
הנוסעים הקדימו להגיע לתחנה, ________ שלא יאחרו את הרכבת.
מוסד "יד ושם" הוקם ________ הנצחת קרבנות השואה.
משרד הקליטה ביקש מהממשלה הקצבה מיוחדת, _______ לקלוט את העולים הרבים שהגיעו מרוסיה.
ראשי הערים ביקשו להיפגש בדחיפות עם שר הפנים, ________ לישב את חילוקי הדיעות ביניהם.
יש להגביר את ההסברה _______ למנוע ירידה מן הארץ.
משרד העבודה ידאג ל- 300 מקומות תעסוקה חדשים ______ צעירים העומדים להשתחרר מהצבא.
_______ הקמת בניין בן 7 קומות, דרושים למעלה מ- 12 חודשי עבודה.
"מגן דוד אדום" ארגן משלוח גדול של ציוד רפואי _____ לעזור לנפגעי הרעש בתורכיה.
מחסן מילים :
כדי, בשביל, לשם, למען, עבור, בכוונה, במטרה, במגמה, לצורך.
הבעה / א.א.
מילים המציינות תכלית
לפניכם משפטים המתחילים במילה המציינת תכלית.
בחרו את ההמשך המתאים לכל משפט וסמנו מתחתיו קו מדגיש.
במטרה לעודד את הקנייה בחנות הצעצועים, אשר נפתחה אתמול,
א. הכריזו בעלי החנות על מבצע הנחות.
ב. בפינת הרחובות ה"חלוץ" ו"גורדון".
על מנת לשפר את רמת המשחקים של נבחרת הכדורגל הישראלית,
א. תצא הנבחרת למחנה אימונים סגור
ב. אשר הפסידה בארבעה משחקים רצופים.
מתוך כוונה לשפר את יחסי המסחר בין ישראל לספרד,
א. ובין ישראל לפורטוגל, בשנתיים הקרובות.
ב. נשלח שר המסחר הישראלי לשיחות בספרד.
מתוך כוונה למנוע פגיעה בממצאים ארכיאולוגיים,
א. שנמצאו לאחרונה באתר החפירות בירושלים.
ב. הותר לחופרים להשתמש בחפירותיהם רק בכף סיידים, באת חפירה ודלי.
במגמה להגן על חיי האיילים בארצות הברית ובקנדה,
א. ולשמור עליהם מפני כליה.
ב. נחקקו במדינות אלה חוקים חמורים להגבלת ציד.
במטרה לשמור על השלום ולפעול למען עמים חלשים,
א. הוקם ארגון האו"ם (האומות המאוחדות) .
ב. ולמען מדינות נחשלות באזורים שונים בעולם.
כדי להגיע להישגים גבוהים בלימודים, בעבודה או בכל תחום אחר,
א. למשל בספורט, בנגינה, בריקוד או באקרובטיקה.
ב. עליך להשקיע מאמץ בתרגול ובאימונים.
הבעה / א.א.
מילות קישור – תרגול
תרגיל א'
1. הוסף את מילות הקישור החסרות לטקסט שלפניך :
עליזה נכנסה לחדרו של השפן והביטה סביבה. _________ הבחינה בבקבוק קטן הניצב ליד המראה, היא הושיטה ידה __________ לחלץ את הפקק. __________ סקרנותה הרבה היססה לרגע, _________ פחדה שמא יזק לה המשקה הבלתי מוכר. _________ גברה סקרנותה והיא שתתה ממנו מעט. __________ הרגישה עליזה שהיא הולכת וגדלה במהירות.
2. הצע כותרת משלך לטקסט : _____________________
תרגיל ב'
הוסף את מילות הקישור החסרות לטקסט שלפניך :
בשל גובהו הרב הצליח אילן להתחזות לעמוד חשמל, ______ לא הופתע כשנחתה ציפור על ראשו _________ לבנות לה קן. __________, אומץ רוחו הועמד במבחן _________
ראה כלב ענק מתקרב לעברו בחשיפת שיניים...
מקרה _______ הביאו לכלל החלטה, כי אם _______ השעה הקרובה לא יחול שינוי במצבו, _______ שציפה, יאלץ לזנוח את עמדתו _________ להספיק להגיע לתחנה _______ יציאת הרכבת האחרונה. הוא עזר את המקום דקות מעטות, _______ שגשם שוטף החל לרדת. ________ נספגו כל בגדיו במים. ________ היה ברור לו שלא יספיק להגיע לתחנה בזמן. ________ שנחשב לנער אמיץ, החל לבכות.
"מה עשית, רשע מרושע ?" שמע _______ קול מוכר מאחוריו. _______ פקח את עיניו, ראה את אימו מנופפת במטאטא _______ לגרש את החתול. שברי האקוואריום היו פזורים על הרצפה, ודגי הזהב האהובים שלו ניסו לשווא לשחות בין קפלי השמיכה הרטובים.
הצע כותרת משלך לטקסט : __________________________
תרגיל ג'
הקף את מילות הקישור בכל משפט.
ציין את תפקיד מילת הקישור בכל משפט.
- - - - - - - - -
בני ישראל היו משועבדים למצרים במשך ארבע מאות שנה. ______________
אל תדון את חברך, עד שתגיע למקומו. ______________
ואהבת לרעך כמוך. ______________
בדורות הקודמים לא נשמר האיזון בטבע. בתקופה האחרונה, לעומת זאת, גברה המודעות לנושא זה. ______________
בעקבות השימוש במחשבים, הוקלה עבודתם של מתמטיקאים בהשוואה לחבריהם, בני הדור הקודם. ______________
"כבד את אביך ואת אמך למען יאריכון ימיך..." ______________
החשוד זוכה מכל אשמה מחמת הספק. ______________
מילות קישור – תרגול
1. הוסף סיבות למשפטים הבאים :
א. התעוררתי בבהלה _______________________________________________
ב. הייתי מופתע מאוד __________________________________
ג. כל הכיתה הצליחה במבחן _____________________________
ד. קבלתי מתנה מהורי _________________________________
2. הוסף תוצאות למשפטים הבאים :
ה. התמרור נפל ____________________________________________
ו. טעיתי בתאריך __________________________________________
ז. כל הכיתה הצליחה במבחן __________________________________
ח. הדוב רדה דבש מן הכוורת __________________________________
הוסף מטרה (תכלית) למשפטים הבאים :
א. פניתי אל המנהל _________________________________________
ב. המוזמנים עלו על השולחנות _________________________________
ג. הזמנתי את חברי ________________________________________
ד. קנינו מצרכי מזון ________________________________________
ה. החלט על הקמת בימות בידור _______________________________
א. בחלק מהמשפטים שלפניכם מופיעה מילת קישור המציינת סיבה.
ב. מצאו את מילת הקישור והקיפו אותה בעיגול.
1. כיון שהמכונית נסעה בנתיב השמאלי, לא יכולנו לעקוף אותה.
2. הרמזורים לא פעלו כהלכה, היות שהגשם פגע בחוטי החשמל.
3. האופניים התהפכו על הכביש הרטוב, ונהג המכונית לא הבחין בכך.
4. ברחוב הראשי היה אתמול פקק תנועה, משום שעובדי העירייה בצעו תיקונים בכביש.
5. השוטר רשם לנהג דו"ח, כי הוא החנה את מכוניתו על המדרכה.
6. כל בוקר יש עומס תנועה בכביש זה, והפקקים מתמשכים לאורך מספר קילומטרים.
7. ההצגה התבטלה כי השחקן הראשי חלה.
8. התקשרתי אליך מספר פעמים ולא מצאתי אותך בבית.
9. לא נהנינו מהסרט, משום שלא היה בו תרגום.
10. מי הבריכה היו מזוהמים ולא יכולנו לשחות בה.
ג. רשמו את כל המילים המקשרות שמצאתם במשפטים הנ"ל.
ד. סמנו בכל משפט המכיל מילת-קישור את החלק המתאר את הסיבה ואת החלק המתאר את התוצאה.
ה. לפניכם 5 מילות קישור נוספות, המתארות סיבה :
הואיל ו... ; מפני ש... ; מאחר ש... ; כיוון ש... ; משום ש...
חברו לכל מילת קישור משפט מתאים.
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות סיבה
לפניכם זוגות של משפטים. חברו אותם בעזרת מילות קישור המציינות סיבה.
היעזרו במילים שלפניכם :
1. ידענו היכן הצפון, היה לנו מצפן.
___________________________________________________________
2. לאורך הנחל צומחים עצי חרוב, הנחל נקרא "נחל חרובים" .
___________________________________________________________
3. מי הנהר היו מזוהמים, לא שתינו ממי הנהר.
___________________________________________________________
4. בשבועיים האחרונים שרר חום כבד, הפרחים שראינו בדרך היו נבולים ויבשים.
___________________________________________________________
5. המדריך דאג שנשתה הרבה מים, הוא חשש שנתייבש מהחום הכבד.
____________________________________________________________
6. המים שהיו במימייה שלי נזלו, במימייה שלי היה חור.
____________________________________________________________
7. היתה שביתה, לא התקיימו לימודים בבית הספר.
____________________________________________________________
8. הפועלים חפרו והוציאו את הפילון מן האדמה הקפואה, למסרו לחוקרים.
____________________________________________________________
ציינו ליד כל חלק של המשפט האם הוא מתאר סיבה או תוצאה.
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות סיבה
לפניכם 4 ידיעות ששודרו ב"רדיו התלמידים". קראו את הידיעות והשלימו את המשפטים :
עקב בקשות חוזרות ונשנות של התלמידים, הוחלט להאריך את ה"חופש הגדול".
משפט זה מספר מה הסיבה לכך ש__________________________________.
מחמת הקור השורר בארצנו בחודשים כסלו – טבת – שבט, יחלו הלימודים בחודשים אלה בשעה 10.00 בבוקר.
משפט זה מסביר מה הסיבה לכך ש_________________________________.
מפאת מחסור בספרים ובמחברות תתעכב פתיחת שנת הלימודים הבאה.
משפט זה מתאר מה יקרה לשנת הלימודים הבאה כתוצאה מ_______________.
לרגל הדחייה של פתיחת שנת הלימודים הבאה, ישדר "רדיו התלמידים" תכניות בידור מיוחדות.
משפט זה מתאר מהי הסיבה לכך ש_________________________________.
קיימות מילות קישור המתארות סיבה בעלות תפקיד מיוחד :
א. בזכות, הודות ל... במילים אלו משתמשים כאשר מדובר בארוע חיובי. לדוגמא : נבחרת ישראל ניצחה במשחק בזכות כושרה הגופני המעולה.
ב. באשמת, בעטיו של... במילים אלו משתמשים כאשר מדובר בארוע שלילי. לדוגמא : הכוס נשברה באשמתו של יניב.
המהומה פרצה בעטיה של הדליקה.
קרא את המשפטים הבאים. בחר את הביטוי המתאים למשפט והקף אותו בעיגול.
1. בזכות/באשמת התמדתו הרבה, הצליח לואי פסטר למצוא חיסון נגד מחלת הכלבת.
2. מצבו הבטיחותי של הבניין גרוע הודות/באשמתו של קבלן המשנה.
3. בעטיו/בזכותו של נער אמיץ אחד שעבר במקום, ניצל הילד המסכן שנפל לבור.
4. המפעל נקלע לקשיים חמורים באשמת/בזכות הניהול הגרוע.
5. בזכותו/בעטיו של הטייס, שגילה שליטה עצמית וקור-רוח, עברה הנחיתה בשלום.
6. הודות ל/באשמתם של כמה מטיילים, שהשאירו אחריהם מדורה בוערת, פרצה דליקה והיא שרפה את מטע השזיפים.
7. הודות ל/בעטייה של התערבותו של נשיא המדינה, הסתיימה השביתה וכל הפועלים חזרו לעבודה סדירה.
8. השלם בהתאם את מילות הקישור החסרות :
אלפרד נובל היה כימאי ותעשיין שוודי. הוא היה אדם מוכשר ובעל כושר המצאה, והשקיע זמן רב בניסויים כימיים. ________ כישוריו והתמדתו הצליח נובל להמציא מוצרים שונים, ביניהם גומי סינטתי ומשי מלאכותי, אך ההמצאה המפורסמת ביותר שלו היתה המצאת חומר נפץ "דינאמיט". שמו אל אלפרד נובל התפרסם בכל העולם ______ המצאתו הזו, אך נובל לא היה מאושר מכך. הוא נוכח לדעת שאנשים ניצלו את הדינאמיט לצורכי מילחמה, ורבים נפצעו או נהרגו _________ המצאתו.
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות תוצאה
רצתי ולכן נפלתי. (רצתי והתוצאה היא שנפלתי )
לא הבנתי את השעור, על כן נכשלתי בבוחן. (לא הבנתי את השעור, והתוצאה היא שנכשלתי).
מילים נוספות המציינות תוצאה : לפיכך, בשל כך, כתוצאה מכך.
מהי התוצאה ?
השלימו את המשפטים החסרים שלפניכם בתוצאה מתאימה :
1. השיעור בטבע לא התקיים. כתוצאה מכך ____________________.
2. גלית הוזמנה למסיבה ביום שישי, ועל כן _____________________.
3. השוער חשב שהשער סגור, ומשום כך ________________________.
4. רוני התאמן שעות רבות בקפיצה למרחק, ולכן _________________.
5. בביה"ס נבנה אולם התעמלות חדש, ולפיכך ___________________.
6. נודע לנו שחנן ספורטאי מצויין ____________________________.
7. יאשה הגיע לארץ לפני כמה שבועות ________________________.
קראו בעיון את הקטע הבא.
"הבית הלבן".
"הבית הלבן" הוא הבית שבו מתגוררים נשיאי ארצות הברית. הוא מכונה בשם זה בשל חזיתו הצבועה לבן.
"הבית הלבן" נבנה בוושינגטון, בירת ארצות הברית, על ידי ג'ורג' וושינגטון, נשיאה הראשון של ארצות הברית. וושינגטון עצמו לא זכה להתגורר בבית הלבן משום שהוא נפטר בשנת 1799, כשנה לפני תום בניית הבית.
במשך השנים הפך ה"בית הלבן" לסמל הממשל בארה"ב. היום, כאשר אומרים "הבית הלבן החליט..." , או "הבית הלבן הודיע..." , מתכוונים לומר שהממשל בארה"ב החליט או הודיע.
הבעה / א.א.
לפניכם התחלות של משפטים. בכל אחד מהם מופיעה מילה המציינת סיבה או תוצאה.
א. הדגישו את מילות הקישור.
ב. השלימו את המשפטים, היעזרו בקטע שבדף הקודם.
1. "הבית הלבן" נקרא כך משום_________________________________
2. "הבית הלבן", משכנם של נשיאי ארה"ב, נבנה דווקא בוושינגטון הואיל ו___________________________________________________
3. ג'ורג' וושינגטון, נשיאה הראשון של ארה"ב, נפטר בשנת 1799, ולפיכך _____________________________________________________
4. לעיתים קרובות אומרים "הבית הלבן הודיע..." "הבית הלבן החליט.." וזאת מאחר ו________________________________________________
5. "בבית הלבן" מתגוררים נשיאי ארה"ב, לכן ________________________
6. ג'ורג' וושינגטון לא זכה להתגורר בבית הלבן משום ש_________________
7. וושינגטון היא בירת ארצות הברית, על כן _________________________
קראו את הקטע שלפניכם בעיון :
למה לא זקן ?
בימי קדם נחשבו הזקנים בקרב עמים שונים לסמל של גבריות, וגברים רבים, בעיקר חיילים, נהגו לגדל זקן.
לזקן הזה היה חיסרון גדול בעיתות מלחמה – באותם ימים נערכו הקרבות פנים אל פנים, ומי שהצליח לאחוז בזקן יריבו – היה לו יתרון בקרב.
המצביא המפורסם אלכסנדר הגדול, הבין כי הזקנים מסכנים את חייהם של חייליו ויש להסירם. על אף שידע עד כמה חשובים הזקנים לבעליהם, הוא פקד על כל החיילים להתגלח. ואכן, מאז פחת מספר הנפגעים בצבאו.
עד מהרה הכירו גם מפקדי צבאות אחרים בסכנה הטמונה בזקן המגודל, וכך פשט המנהג של גילוח הזקנים בצבאות שונים.
השלימו את המשפטים הבאים בהתאם לקטע שקראתם :
גברים בקרב עמים שונים גידלו זקנים, מאחר ש____________________________.
לזקן היה חיסרון גדול בזמן מלחמה היות ש_______________________________.
מאחר שהזקן סיכן את חיי החיילים, ___________________________________.
אלכסנדר הגדול פקד על החיילים להתגלח, משום כך ________________________.
היות שמפקדי צבא אחרים הכירו בסכנה הטמונה בזקן, ______________________.
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות תכלית (מטרה)
מילים המציינות תכלית (מטרה) הן מילים כמו :
כדי, בשביל, למען, במטרה ל... , בכוונה ל... , על מנת.
השלם את המשפטים הבאים :
נח בנה תיבה כדי להינצל מהמבול.
המטרה של בניית התיבה: _____________________________________.
כספי התרומות נאספו למען המשפחות הנזקקות.
המטרה של איסוף התרומות: --_________________________________.
התזמורת הוזמנה לטקס בשביל לנגן את ההימנון.
המטרה של הזמנת התזמורת לטקס : _____________________________.
שר החוץ יצא לחו"ל בכוונה להיפגש עם נשיא צרפת.
המטרה של יציאת השר לחו"ל היא : ______________________________.
חברו בקו את חלקי המשפט שבצד ימין לחלקי המשפט המתאים בצד שמאל :
1. ביקרתי בשמורת החולה א. במטרה לבקר במקום הנמוך ביותר בעולם.
2. עליתי להר הכרמל ב. כדי לראות סרט חדש.
3. עליתי לירושלים ג. לשם צפייה בנוף הנמל.
4. ירדתי לים המלח ד. כדי לאחל לה מזל טוב ליום הולדתה.
5. הידרמתי לאילת ה. לצורך מעקב אחרי שקנאים.
6. קפצתי לתל-אביב ו. מתוך כוונה להתפלל ליד הכותל המערבי.
7. ביקרתי אצל חברתי ז. על מנת לערוך סיור במצפה התת-ימי.
רשמו את כל מילות הקישור המציינות תכלית, המופיעות בדף שלפניכם :
____________________________________________________________________
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות תכלית
עזרה לילדים במצוקה
בארצנו קיימים מספר ארגונים שהוקמו במיוחד כדי לעזור לילדים. ביניהם : איגוד איל"ן (איגוד
ישראלי לילדים נפגעים), שמטרתו לעזור לילדים נכים. אגודת אלו"ט שמטרתה לעזור לילדים
אוטיסטים; אגודת אקי"ם (אגודה לקימום מפגרים); אגודת ניצ"ן, אשר מסייעת לילדים שיש
להם קשיי למידה והסתגלות; וכן גם אגודת אל"י (אגודה להגנת הילד), ששמה לה למטרה לעזור
לילדים מוכים ולהגן עליהם. אגודות נוספות שעוזרות הן לילדים והן למבוגרים, הן אגודת "יד
ביד" וער"ן (עזרה ראשונה נפשית), אליה יכולים לפנות ילדים אשר נתקלים בקשיים בחברה או
בבית, והם זקוקים לעזרה ולייעוץ.
השלימו את המשפטים :
איגוד איל"ן הוקם למען ________________________________________.
אגודן "ניצן" הוקמה כדי _______________________________________.
אגודת אל"י הוקמה במגמה ל____________________________________.
ער"ן הוקמה לשם ____________________________________________.
אגודת אלו"ט הוקמה במטרה ל___________________________________.
אגודת אקי"ם הוקמה בכוונה ל___________________________________.
כללית, ניתן לומר שאגודות התנדבותיות, קיימות על מנת __________________________________________________________.
האגודה למען החייל ___________________________________________.
קופת חולים _________________________________________________.
הבעה / א.א.
מילות קישור המציינות תכלית
במשפטים שלפניכם חסירות מילים מקשרות המציינות תכלית.
היעזרו במחסן המילים, בחרו מתוכו את המילה המתאימה והשלימו את המשפט.
ניתן להישתמש באותה מילה יותר מפעם אחת.
הנוסעים הקדימו להגיע לתחנה, ________ שלא יאחרו את הרכבת.
מוסד "יד ושם" הוקם ________ הנצחת קרבנות השואה.
משרד הקליטה ביקש מהממשלה הקצבה מיוחדת, _______ לקלוט את העולים הרבים שהגיעו מרוסיה.
ראשי הערים ביקשו להיפגש בדחיפות עם שר הפנים, ________ לישב את חילוקי הדיעות ביניהם.
יש להגביר את ההסברה _______ למנוע ירידה מן הארץ.
משרד העבודה ידאג ל- 300 מקומות תעסוקה חדשים ______ צעירים העומדים להשתחרר מהצבא.
_______ הקמת בניין בן 7 קומות, דרושים למעלה מ- 12 חודשי עבודה.
"מגן דוד אדום" ארגן משלוח גדול של ציוד רפואי _____ לעזור לנפגעי הרעש בתורכיה.
מחסן מילים :
כדי, בשביל, לשם, למען, עבור, בכוונה, במטרה, במגמה, לצורך.
הבעה / א.א.
מילים המציינות תכלית
לפניכם משפטים המתחילים במילה המציינת תכלית.
בחרו את ההמשך המתאים לכל משפט וסמנו מתחתיו קו מדגיש.
במטרה לעודד את הקנייה בחנות הצעצועים, אשר נפתחה אתמול,
א. הכריזו בעלי החנות על מבצע הנחות.
ב. בפינת הרחובות ה"חלוץ" ו"גורדון".
על מנת לשפר את רמת המשחקים של נבחרת הכדורגל הישראלית,
א. תצא הנבחרת למחנה אימונים סגור
ב. אשר הפסידה בארבעה משחקים רצופים.
מתוך כוונה לשפר את יחסי המסחר בין ישראל לספרד,
א. ובין ישראל לפורטוגל, בשנתיים הקרובות.
ב. נשלח שר המסחר הישראלי לשיחות בספרד.
מתוך כוונה למנוע פגיעה בממצאים ארכיאולוגיים,
א. שנמצאו לאחרונה באתר החפירות בירושלים.
ב. הותר לחופרים להשתמש בחפירותיהם רק בכף סיידים, באת חפירה ודלי.
במגמה להגן על חיי האיילים בארצות הברית ובקנדה,
א. ולשמור עליהם מפני כליה.
ב. נחקקו במדינות אלה חוקים חמורים להגבלת ציד.
במטרה לשמור על השלום ולפעול למען עמים חלשים,
א. הוקם ארגון האו"ם (האומות המאוחדות) .
ב. ולמען מדינות נחשלות באזורים שונים בעולם.
כדי להגיע להישגים גבוהים בלימודים, בעבודה או בכל תחום אחר,
א. למשל בספורט, בנגינה, בריקוד או באקרובטיקה.
ב. עליך להשקיע מאמץ בתרגול ובאימונים.
הבעה / א.א.
מילות קישור – תרגול
תרגיל א'
1. הוסף את מילות הקישור החסרות לטקסט שלפניך :
עליזה נכנסה לחדרו של השפן והביטה סביבה. _________ הבחינה בבקבוק קטן הניצב ליד המראה, היא הושיטה ידה __________ לחלץ את הפקק. __________ סקרנותה הרבה היססה לרגע, _________ פחדה שמא יזק לה המשקה הבלתי מוכר. _________ גברה סקרנותה והיא שתתה ממנו מעט. __________ הרגישה עליזה שהיא הולכת וגדלה במהירות.
2. הצע כותרת משלך לטקסט : _____________________
תרגיל ב'
הוסף את מילות הקישור החסרות לטקסט שלפניך :
בשל גובהו הרב הצליח אילן להתחזות לעמוד חשמל, ______ לא הופתע כשנחתה ציפור על ראשו _________ לבנות לה קן. __________, אומץ רוחו הועמד במבחן _________
ראה כלב ענק מתקרב לעברו בחשיפת שיניים...
מקרה _______ הביאו לכלל החלטה, כי אם _______ השעה הקרובה לא יחול שינוי במצבו, _______ שציפה, יאלץ לזנוח את עמדתו _________ להספיק להגיע לתחנה _______ יציאת הרכבת האחרונה. הוא עזר את המקום דקות מעטות, _______ שגשם שוטף החל לרדת. ________ נספגו כל בגדיו במים. ________ היה ברור לו שלא יספיק להגיע לתחנה בזמן. ________ שנחשב לנער אמיץ, החל לבכות.
"מה עשית, רשע מרושע ?" שמע _______ קול מוכר מאחוריו. _______ פקח את עיניו, ראה את אימו מנופפת במטאטא _______ לגרש את החתול. שברי האקוואריום היו פזורים על הרצפה, ודגי הזהב האהובים שלו ניסו לשווא לשחות בין קפלי השמיכה הרטובים.
הצע כותרת משלך לטקסט : __________________________
תרגיל ג'
הקף את מילות הקישור בכל משפט.
ציין את תפקיד מילת הקישור בכל משפט.
- - - - - - - - -
בני ישראל היו משועבדים למצרים במשך ארבע מאות שנה. ______________
אל תדון את חברך, עד שתגיע למקומו. ______________
ואהבת לרעך כמוך. ______________
בדורות הקודמים לא נשמר האיזון בטבע. בתקופה האחרונה, לעומת זאת, גברה המודעות לנושא זה. ______________
בעקבות השימוש במחשבים, הוקלה עבודתם של מתמטיקאים בהשוואה לחבריהם, בני הדור הקודם. ______________
"כבד את אביך ואת אמך למען יאריכון ימיך..." ______________
החשוד זוכה מכל אשמה מחמת הספק. ______________
מילות קישור – תרגול
1. הוסף סיבות למשפטים הבאים :
א. התעוררתי בבהלה _______________________________________________
ב. הייתי מופתע מאוד __________________________________
ג. כל הכיתה הצליחה במבחן _____________________________
ד. קבלתי מתנה מהורי _________________________________
2. הוסף תוצאות למשפטים הבאים :
ה. התמרור נפל ____________________________________________
ו. טעיתי בתאריך __________________________________________
ז. כל הכיתה הצליחה במבחן __________________________________
ח. הדוב רדה דבש מן הכוורת __________________________________
הוסף מטרה (תכלית) למשפטים הבאים :
א. פניתי אל המנהל _________________________________________
ב. המוזמנים עלו על השולחנות _________________________________
ג. הזמנתי את חברי ________________________________________
ד. קנינו מצרכי מזון ________________________________________
ה. החלט על הקמת בימות בידור _______________________________
الأربعاء، 29 أبريل 2009
الحادي عشر ح
مثال: عاد احمد من العيادة بعد فحص دم اجراه . عندما وصل
دخل الى زاوية الطبيب لبس معطفا ابيضا واستدعى صديقه لاجراء فحص دم هم وحاول اقناع الاطفال لاجراء هذا الفحص لاهميته عرض عليهم طرقا مختلفة لمنع الالم جراء هذا الفحص.ان هذه اللعبة مكنت احمد من الاعتراف بصعوبة اجراء فحص الدم وان يقلب نفسه من"عاجز" يأتي الى فحص الدم الىمسيطر "متحكم" في ومنع من ان يُجرى فحص الدم للاخرين وان يبادر بايجاد حلول مختلفة تسهل الوضع .تلك الحلول التي عرضها على اصدقائه. وهو نفسه يستطيع استعمالها في فحص الدم القادم.
ب: التعرف على وظائف اجتماعية:
في المثال المذكور اعلاه نجد ان هناك وظيفة اخرى للعب في جيل الروضة.يتدرب احمد على وظيفة اجتماعية:طبيب/ممرض في العيادة .ان هذه اللعبة تعطي للطفل فرصة تجربة الشعور "ان اكون مثل" اي شخصية يختارها وتعطي فرصة تحقيق طموحات مخاوف ورغبات قد لا تظهر في الواقع .تساعد لعبة(الوظائف,الادوار) هذه ايضا في مواجهة نمائية مثل دور الوالدين واستكشاف دور الجنسين.
العلاقات مع مجموعة ابناء الجيل:
ان مجموعة ابناء الجيل تعطي الطفل بجيل الروضه الفرصة لتجربة النواحي الاجتماعية الهامة في ادائه المستقبلي ضمن المجموعه. ان مكانة اصدقاء معينين تصبح هامه اكثر والعلاقه معهم تؤدي الى اسثمار اكثر بالصداقه ان القدرات النائية التي تتحسن في هاذا الجيل مثل التفكير التمركزي الاجتماعي تؤثر على اداء الطفل الاجتماعي وعلى ظهور سلوكيات اجتماعيه بحة مثل اليثار (التضحية من اجل الاخرين ) وسلوكيات اجتماعية مثل العدوانية
أ: مساهمة ابناء الجيل في النمو:
منذ جيل سنتين _ثلاث سنوات يفضل الاطفال التواجد مع طفل اخر على وجودهم من شخص بالغ . في صف الروضة يحدث ازديادا في عدد اللقائات بين الاطفال واصحابهم . ان اللقاءات مع ابناء الجل تضم نشاطات مثل التعاون والمساعدة واقل تنافسا وعدوانية في اطار وجود الطفل مع مجموعة ابناء الجيل يحظى الطفل بتعزيزات ايجابية على على السلوك المرغوب الذي يعتبر ملائم لجيله ولجنسه.مثلا ينتقد الولد (الذر)من قبل اصحابه اذا لعب بالدمى واذا لعبت البنت بألعاب الحروب.ان اولاد مجموعة الجيل يشكلون نموذجا للتقليد في السلوك الايجابي والعدواني على حد سواء.
ب:الصلاحية الاجتماعية :
ان القدرات الذهنية العاطفية والاجتماعية في جيل الروضه تمكن من النشاطات المتبادلة الملائمة للاطفال مع ابناء جيلهم.من المعروف ان هناك اطفالا يتمتعون بقدرات التعامل مع ابناء جيلهم واثارة انتباههم والاستجابة اليهم بمشاعر ايجابية والفوز بتقديرهم زالقيادة لهم او الانصياع لهم بمشاعر ايجابيه والفوز بتقديرهم والقيادة لهم او الانصياع لهم واقامه نشاطات متبادله بالدور افضل من اطفال غيرهم انا مثل هذة القدرات تسمى الصلاحيات الاجتماعيه .
ج: العلاقات الاولى :
ان العلاقه الاجتماعيه الاولى بين الاطفال الدفع تدور عادة حول غرض يريدانه كليهما ( مثل لعبه ) في السنه الثانيه من النمو وبعدها يحدث تفاعلا هامهاكثر بين الاطفال والذي ينعكس في التلائم الافضل في العلاقات الاجتماعيه ان الظهور التمركزي الاجتماعي في جيل الروضه يحسن قدرات التفاعل بين الاطفال وتمكن من تكوين العلاقات الهامه الاولى يبذل الاظفال في جيل الروضه الجهد في تكوين العلاقات مع ابناء جيلهم ويظهرون تفضيلا للعب مع اطفال معينين نجد ان هناك فرقا بين سلوك اطفال الروضه مع بعضهم وبين اطفال اخرين نلاحظ ان الاطفال في هذا الجيل يكونون اكثر تفاعلا اجتماعيا وتعاونا في حل المشاكل مع انهم يميلون اكثر للجدل في حالات الخلافات ولكن هذة الجدالات تنتهي بحلول عادله اكثر . يحسن الاطفال قدراتهم على التعايش معا بواسطه هذة التفاعلات مع اصدقائهم ويبداون بالتعلم الاتجاهات الاخلاقيه الملائمه لحياة المشتركه
د : انعكاسات التعاطف :
التعاطف والاثار هما قدرتان اجتماعيتان تطوران بشكل كبير في مرحله الطفول المبكرة التعاطف هو القدرة على تجربه مشاعر الاخر وهو يعتبر قاعدة الاثار اذي يعني تنفيذ عمله مساعدة شخص اخر
هناك 3 مراحل في تطور التعاطف والايثار:
في ألمرحله الأولى في ألرضاعه يستجيب الطفل في البكاء بسبب ضائقه شخص أخر دون أن يفهم من هو الذي يمر بضائقه أو ما هو سببها.
يبحث الطفل الرضيع عن القرب مع امه ليواجه الوضع الذي يزعجه .أن التمييز بين الذات وبين الاخر لازالت غير واضحه , لذلك تكون هذه قدره أوليه جدا من التعاطف .
في ألمرحله ألثانيه في الجيل الغض نلاحظ محاوله الطفل تهدئه الولد الذي يبكي والقيام بعمل مفيد لمساعده الشخص الموجود في ضائقه (مثلا يعطيه دميته) . ان هذه المساعده تتأثر من يجارب الطفل نفسه وتفضيلاته الشخصيه وليس من باب الاهتمام باحتياجات الطرف الاخر.
في المرحله الثالثه في جيل الروضه يحدث تحسنا كبيرا قدره الطفل للشعور بالتعاطف وذلك بسبب تحرره التدريجي من التفكير ألتمركزي حول الذات والذي يمكنه من رؤيه وفهم وجهة نظر الاخر.
ان نفهم الطفل انه ذات شخصيه مستقله منفصله عن الاخرين يمكنه من الرابط بين اعماله ونتائجها فيتعرف ويعترف انه من الممكن ان يشعر سخص اخر بمساعر تختلف عن مشاعره. ومع ان القدره على الشعور بالتعاطف ومد يد المساعده موجوده في جيل الروضه الا ان الايثار الحقيقي غير شائع في هذه المرحله . ربما يكون السبب لذلك ان الطفل تعرف ان البالغين مثل المربيه سيعرضون المساعده ويحلوا المشكله.
العدوانيه: العدوانيه الادواتيه والعدوانيه المؤذيه (עוינת):
العدوانيه الادواتيه אינסטרומנטלית هي عدوانيه تهدف فقط ايذاء موجه ومقصود من شخص اخر . تزداد في جيل الروضه العدوانيه المؤذيه وتقل العدوانيه الادواتيه. تقل العدوانيه الادواتيه لآن الاولاد قد تعلموا طرقا اخرى من اجل الحصول على اغراض وتعلموا كيف تحلوا الخلافات. في المقابل تزداد العدوانيه المؤديه لانهم اصبحوا يفهمون اكثر ما هي ذاتهم المفضله ويدركون السلوك الصحيح المتوقع من اصدقائهم. يختار الاطفال الاستجابه بعدوانيه مؤذيه في اوضاع اجتماعيه عندما يشعرون انهم لم يحظوا بتعامل صحيح وهناك من يمددهم.
تطبيقات في التربيه والتعليم – التقليل من العدوانيه في الروضه:
من الممكن التقليل من العدوانيه عند اطفال الروضه بطرق كثيره ومختلفه ولكن بما ان التعامل ومواجهه العدوانيه تكون اصعب بعد ظهور العدوانيه لذلك من المفضل بذل الوقت والتخطيط لمحاوله منع او تقليص ظهور السلوك العدواني. سنتطرق لعاملين من عدة عوامل كثيره : ومنع القوانين والحدود الواضحه خاصه في الاوصاع التي يمكن ان يظهر بها السلوك لبعدواني , وصياغه القواعد التي تتعلق بتنظيم المساحه الفويه التي يتواجد بها الاطفال.
القوانين والحدود
مع ان القدره على الضبط العاطفي قد تحسنت في هذا الجيل واستدخلت قوانين وزادت القدره على تحمل الاحباط فهنالك اهميه قصوى لوساطه البالغ في وضع الحدود وتوضيح القوانين الاجتماعيه .عندما يعرف الطفل بوضوح ما هو المسموح وما الممنوع فانه يستطيع الشعور بالامان في بيئته ويستطيع الامتناع عن اوضاع غير واضحه والتي قد تسبب له ازعاجا وسلوكا عدوانيا .عندما تعرف الطفل مسبقا ما هو المتوقع منه وكيف عليه ان يتصرف يكون من السهل عليه مواجهة اوضاع صعبه ، شجارات او جدالات . ان تدخل البالغ كموجه وداعم للسلوك المقبول يشجع الطفل للاستمرار في السلوك المفبول اجتماعيا ،لذلك من المهم تكرار وتوضيح الحدود والقوانين المقبوله مرات كثيره .مثال: نستطيع ان نرى سلوكيا عدوانيا متكررا في الساحه عند الارجوحه . ان وضع الحدود والقوانين الواضحه يمكن ان تقلل من هذا السلوك .عندما يعرف الاطفال مسبقا كم من الوقت يسمح للطفل استعمال الارجوحه وما هي قوانين الوقوف بالدوره (مسافه بين الطفل والاخر لا نلمس واحد منا الاخر عند الارجوحه او وراءها ...الخ) وكيف نتعامل عندما لا يطبق احد الاطفال هذه القوانين (مناداة المربيه او حل الخلاف بالطرق التي تعلمناها) فهذا كله من شانه ان يقلل من الاوضاع الغير واضحه التي تسبب توترا واحباط ولذلك تقل مظاهر السلوك العدواني.
ان هذه القوانين والحدود تشجع قدرة الطفل على تحمل ، تاجيل اشباع الرغبات استدخال قوانين وضبط مشاعره (التطور العاطفي عند طفل الروضة).
.................
تدل الأبحاث أن الظروف الفيزيه تؤثر على ظهور السلوك العدواني إذا كانت المساحة الفيزيه مزدحمة لا تعطي المجال للطفل للتحرك بمساحه خاصة ومعقولة فان هذا يزيد من ظهور السلوك العدواني.
من ناحية أخرى قله الألعاب والأغراض بشكل لا يكفي لجميع الأطفال تخلق تنافسا وتسبب الشجارات والجدالات الكثيرة ومن ثم إلى السلوك العدواني .
إذا فكرنا أكثر في زوايا الروضة التي تمكن الطفل من تغيير الجو تساعده في التعامل اليومي. مثال : تنظيم أماكن يستطيع الطفل أن يرتاح بها أو أماكن يستطيع أن يوجد بها طاقاته بشكل مقبول اجتماعيا (إبداع، رياضه، .....الخ)
العلاقة بين مجالات النمو:
*العلاقة بين النمو الذهني والنمو العاطفي:
يمكننا ملاحظه وجود استجابة عاطفيه في الجيل المبكر وهي الخوف الذي يظهر عند معظم الأطفال في أوضاع معينه. إن استجابة الخوف تتكون نتيجة لإدراك الطفل للوضع الإدراك المرتبط بقدراته الذهنية في هذا الجيل .
إن مصدر هذه المخاوف يعود إلى قدرات الطفل النامية (مخاوف نمائيه) لذلك تظهر هذه المخاوف في جيل معين وتختفي أثناء عمليه النمو. لهذا السبب نحن لا نستطيع منع ظهور هذه المخاوف وإنما نستطيع مساعده الأطفال في مواجهتها . من المهم إن نتذكر إن الخوف ينعكس عند أطفال مختلفين بطرق مختلفة ويظهر في أوقات مختلفة أثناء مرحله النمو.
أ-الخوف من الاجهزه الكهربائية نتيجة للاحيائيه :
في جيل الروضة (سنتين-3 سنوات) قد يظهر الخوف من أشياء ساكنه جامدة تصدر ضجة عندما نشغلها مثل الاجهزه الكهربائية.
عندما نشغل الجهاز وتظهر الضجة (مثلا عند تشغيل المقداح أو المكنسة الكهربائية ) ينعكس خوف الطفل في البكاء والالتصاق بالكبار .
يدرك الطفل الجهاز ككائن مخيف مهدد غير معروف . إن هذا الشيء تابع من ميزه التفكير في هذا الجبل : الاحيائيه أي نسب صفات إنسانيه لأغراض جامدة حتى ولو كان الطفل قد سمع صوت هذا الجهاز في السابق فانه يستجيب بالخوف (استجابة عاطفيه) في هذه المرحلة فقط بسبب تطوره العقلي . إن تعرف الطفل على هذا الجهاز مسبقا وقبل تشغيله وتحضير الطفل لتشغيل الجهاز بالتدريج وتشجيع الطفل لتشغيل الجهاز بنفسه كل هذا يساعده على مواجهه مشاعره.
ب-الخوف من الساحرات والوحوش:
إن الخوف المميز لأطفال الروضة (3-5) هو الخوف من كائنات خياليه ، يخاف الأطفال من شخصيات كالساحرات، الوحوش وحيوانات مرعبه من وجهه نظرهم.
ينعكس هذا الخوف من تخوف الأطفال من الأماكن المظلمة أو من الأماكن التي يظنون أن بها الكائنات المخيفة.أحيانا ينعكس الخوف من الامتناع من مشاهده التلفزيون أو الأفلام. من ناحية عقليه فان الأطفال ينطبعون بانطباع فوري ويكون من الصعب عليهم التمييز بين الواقع والخيال فيظنون أن الكائنات الخيالية هي كائنات حيه موجودة وتستطيع أن تظهر في جهاز التلفزيون أو أن تعيش في غرفتهم تحت سريرهم. لا جدوى في هذه المرحلة من محاوله إقناع الطفل أن خوفه غير منطقي لأنه غير قادر على فهم وإدراك ذلك.
نعرف طريقتين من طرق مساعده الطفل في مواجهه هذا الشيء باستعمال الخيال ، مثال:
أن نخطط معا كيف نستطيع اصطياد هذا الحيوان أو أن نبني له بيتا ، وان نحضر مع الطفل أداة تساعده في الانتصار على هذا الكائن أو الوحش ومصادقه الساحرة بطرق مختلفة.
دخل الى زاوية الطبيب لبس معطفا ابيضا واستدعى صديقه لاجراء فحص دم هم وحاول اقناع الاطفال لاجراء هذا الفحص لاهميته عرض عليهم طرقا مختلفة لمنع الالم جراء هذا الفحص.ان هذه اللعبة مكنت احمد من الاعتراف بصعوبة اجراء فحص الدم وان يقلب نفسه من"عاجز" يأتي الى فحص الدم الىمسيطر "متحكم" في ومنع من ان يُجرى فحص الدم للاخرين وان يبادر بايجاد حلول مختلفة تسهل الوضع .تلك الحلول التي عرضها على اصدقائه. وهو نفسه يستطيع استعمالها في فحص الدم القادم.
ب: التعرف على وظائف اجتماعية:
في المثال المذكور اعلاه نجد ان هناك وظيفة اخرى للعب في جيل الروضة.يتدرب احمد على وظيفة اجتماعية:طبيب/ممرض في العيادة .ان هذه اللعبة تعطي للطفل فرصة تجربة الشعور "ان اكون مثل" اي شخصية يختارها وتعطي فرصة تحقيق طموحات مخاوف ورغبات قد لا تظهر في الواقع .تساعد لعبة(الوظائف,الادوار) هذه ايضا في مواجهة نمائية مثل دور الوالدين واستكشاف دور الجنسين.
العلاقات مع مجموعة ابناء الجيل:
ان مجموعة ابناء الجيل تعطي الطفل بجيل الروضه الفرصة لتجربة النواحي الاجتماعية الهامة في ادائه المستقبلي ضمن المجموعه. ان مكانة اصدقاء معينين تصبح هامه اكثر والعلاقه معهم تؤدي الى اسثمار اكثر بالصداقه ان القدرات النائية التي تتحسن في هاذا الجيل مثل التفكير التمركزي الاجتماعي تؤثر على اداء الطفل الاجتماعي وعلى ظهور سلوكيات اجتماعيه بحة مثل اليثار (التضحية من اجل الاخرين ) وسلوكيات اجتماعية مثل العدوانية
أ: مساهمة ابناء الجيل في النمو:
منذ جيل سنتين _ثلاث سنوات يفضل الاطفال التواجد مع طفل اخر على وجودهم من شخص بالغ . في صف الروضة يحدث ازديادا في عدد اللقائات بين الاطفال واصحابهم . ان اللقاءات مع ابناء الجل تضم نشاطات مثل التعاون والمساعدة واقل تنافسا وعدوانية في اطار وجود الطفل مع مجموعة ابناء الجيل يحظى الطفل بتعزيزات ايجابية على على السلوك المرغوب الذي يعتبر ملائم لجيله ولجنسه.مثلا ينتقد الولد (الذر)من قبل اصحابه اذا لعب بالدمى واذا لعبت البنت بألعاب الحروب.ان اولاد مجموعة الجيل يشكلون نموذجا للتقليد في السلوك الايجابي والعدواني على حد سواء.
ب:الصلاحية الاجتماعية :
ان القدرات الذهنية العاطفية والاجتماعية في جيل الروضه تمكن من النشاطات المتبادلة الملائمة للاطفال مع ابناء جيلهم.من المعروف ان هناك اطفالا يتمتعون بقدرات التعامل مع ابناء جيلهم واثارة انتباههم والاستجابة اليهم بمشاعر ايجابية والفوز بتقديرهم زالقيادة لهم او الانصياع لهم بمشاعر ايجابيه والفوز بتقديرهم والقيادة لهم او الانصياع لهم واقامه نشاطات متبادله بالدور افضل من اطفال غيرهم انا مثل هذة القدرات تسمى الصلاحيات الاجتماعيه .
ج: العلاقات الاولى :
ان العلاقه الاجتماعيه الاولى بين الاطفال الدفع تدور عادة حول غرض يريدانه كليهما ( مثل لعبه ) في السنه الثانيه من النمو وبعدها يحدث تفاعلا هامهاكثر بين الاطفال والذي ينعكس في التلائم الافضل في العلاقات الاجتماعيه ان الظهور التمركزي الاجتماعي في جيل الروضه يحسن قدرات التفاعل بين الاطفال وتمكن من تكوين العلاقات الهامه الاولى يبذل الاظفال في جيل الروضه الجهد في تكوين العلاقات مع ابناء جيلهم ويظهرون تفضيلا للعب مع اطفال معينين نجد ان هناك فرقا بين سلوك اطفال الروضه مع بعضهم وبين اطفال اخرين نلاحظ ان الاطفال في هذا الجيل يكونون اكثر تفاعلا اجتماعيا وتعاونا في حل المشاكل مع انهم يميلون اكثر للجدل في حالات الخلافات ولكن هذة الجدالات تنتهي بحلول عادله اكثر . يحسن الاطفال قدراتهم على التعايش معا بواسطه هذة التفاعلات مع اصدقائهم ويبداون بالتعلم الاتجاهات الاخلاقيه الملائمه لحياة المشتركه
د : انعكاسات التعاطف :
التعاطف والاثار هما قدرتان اجتماعيتان تطوران بشكل كبير في مرحله الطفول المبكرة التعاطف هو القدرة على تجربه مشاعر الاخر وهو يعتبر قاعدة الاثار اذي يعني تنفيذ عمله مساعدة شخص اخر
هناك 3 مراحل في تطور التعاطف والايثار:
في ألمرحله الأولى في ألرضاعه يستجيب الطفل في البكاء بسبب ضائقه شخص أخر دون أن يفهم من هو الذي يمر بضائقه أو ما هو سببها.
يبحث الطفل الرضيع عن القرب مع امه ليواجه الوضع الذي يزعجه .أن التمييز بين الذات وبين الاخر لازالت غير واضحه , لذلك تكون هذه قدره أوليه جدا من التعاطف .
في ألمرحله ألثانيه في الجيل الغض نلاحظ محاوله الطفل تهدئه الولد الذي يبكي والقيام بعمل مفيد لمساعده الشخص الموجود في ضائقه (مثلا يعطيه دميته) . ان هذه المساعده تتأثر من يجارب الطفل نفسه وتفضيلاته الشخصيه وليس من باب الاهتمام باحتياجات الطرف الاخر.
في المرحله الثالثه في جيل الروضه يحدث تحسنا كبيرا قدره الطفل للشعور بالتعاطف وذلك بسبب تحرره التدريجي من التفكير ألتمركزي حول الذات والذي يمكنه من رؤيه وفهم وجهة نظر الاخر.
ان نفهم الطفل انه ذات شخصيه مستقله منفصله عن الاخرين يمكنه من الرابط بين اعماله ونتائجها فيتعرف ويعترف انه من الممكن ان يشعر سخص اخر بمساعر تختلف عن مشاعره. ومع ان القدره على الشعور بالتعاطف ومد يد المساعده موجوده في جيل الروضه الا ان الايثار الحقيقي غير شائع في هذه المرحله . ربما يكون السبب لذلك ان الطفل تعرف ان البالغين مثل المربيه سيعرضون المساعده ويحلوا المشكله.
العدوانيه: العدوانيه الادواتيه والعدوانيه المؤذيه (עוינת):
العدوانيه الادواتيه אינסטרומנטלית هي عدوانيه تهدف فقط ايذاء موجه ومقصود من شخص اخر . تزداد في جيل الروضه العدوانيه المؤذيه وتقل العدوانيه الادواتيه. تقل العدوانيه الادواتيه لآن الاولاد قد تعلموا طرقا اخرى من اجل الحصول على اغراض وتعلموا كيف تحلوا الخلافات. في المقابل تزداد العدوانيه المؤديه لانهم اصبحوا يفهمون اكثر ما هي ذاتهم المفضله ويدركون السلوك الصحيح المتوقع من اصدقائهم. يختار الاطفال الاستجابه بعدوانيه مؤذيه في اوضاع اجتماعيه عندما يشعرون انهم لم يحظوا بتعامل صحيح وهناك من يمددهم.
تطبيقات في التربيه والتعليم – التقليل من العدوانيه في الروضه:
من الممكن التقليل من العدوانيه عند اطفال الروضه بطرق كثيره ومختلفه ولكن بما ان التعامل ومواجهه العدوانيه تكون اصعب بعد ظهور العدوانيه لذلك من المفضل بذل الوقت والتخطيط لمحاوله منع او تقليص ظهور السلوك العدواني. سنتطرق لعاملين من عدة عوامل كثيره : ومنع القوانين والحدود الواضحه خاصه في الاوصاع التي يمكن ان يظهر بها السلوك لبعدواني , وصياغه القواعد التي تتعلق بتنظيم المساحه الفويه التي يتواجد بها الاطفال.
القوانين والحدود
مع ان القدره على الضبط العاطفي قد تحسنت في هذا الجيل واستدخلت قوانين وزادت القدره على تحمل الاحباط فهنالك اهميه قصوى لوساطه البالغ في وضع الحدود وتوضيح القوانين الاجتماعيه .عندما يعرف الطفل بوضوح ما هو المسموح وما الممنوع فانه يستطيع الشعور بالامان في بيئته ويستطيع الامتناع عن اوضاع غير واضحه والتي قد تسبب له ازعاجا وسلوكا عدوانيا .عندما تعرف الطفل مسبقا ما هو المتوقع منه وكيف عليه ان يتصرف يكون من السهل عليه مواجهة اوضاع صعبه ، شجارات او جدالات . ان تدخل البالغ كموجه وداعم للسلوك المقبول يشجع الطفل للاستمرار في السلوك المفبول اجتماعيا ،لذلك من المهم تكرار وتوضيح الحدود والقوانين المقبوله مرات كثيره .مثال: نستطيع ان نرى سلوكيا عدوانيا متكررا في الساحه عند الارجوحه . ان وضع الحدود والقوانين الواضحه يمكن ان تقلل من هذا السلوك .عندما يعرف الاطفال مسبقا كم من الوقت يسمح للطفل استعمال الارجوحه وما هي قوانين الوقوف بالدوره (مسافه بين الطفل والاخر لا نلمس واحد منا الاخر عند الارجوحه او وراءها ...الخ) وكيف نتعامل عندما لا يطبق احد الاطفال هذه القوانين (مناداة المربيه او حل الخلاف بالطرق التي تعلمناها) فهذا كله من شانه ان يقلل من الاوضاع الغير واضحه التي تسبب توترا واحباط ولذلك تقل مظاهر السلوك العدواني.
ان هذه القوانين والحدود تشجع قدرة الطفل على تحمل ، تاجيل اشباع الرغبات استدخال قوانين وضبط مشاعره (التطور العاطفي عند طفل الروضة).
.................
تدل الأبحاث أن الظروف الفيزيه تؤثر على ظهور السلوك العدواني إذا كانت المساحة الفيزيه مزدحمة لا تعطي المجال للطفل للتحرك بمساحه خاصة ومعقولة فان هذا يزيد من ظهور السلوك العدواني.
من ناحية أخرى قله الألعاب والأغراض بشكل لا يكفي لجميع الأطفال تخلق تنافسا وتسبب الشجارات والجدالات الكثيرة ومن ثم إلى السلوك العدواني .
إذا فكرنا أكثر في زوايا الروضة التي تمكن الطفل من تغيير الجو تساعده في التعامل اليومي. مثال : تنظيم أماكن يستطيع الطفل أن يرتاح بها أو أماكن يستطيع أن يوجد بها طاقاته بشكل مقبول اجتماعيا (إبداع، رياضه، .....الخ)
العلاقة بين مجالات النمو:
*العلاقة بين النمو الذهني والنمو العاطفي:
يمكننا ملاحظه وجود استجابة عاطفيه في الجيل المبكر وهي الخوف الذي يظهر عند معظم الأطفال في أوضاع معينه. إن استجابة الخوف تتكون نتيجة لإدراك الطفل للوضع الإدراك المرتبط بقدراته الذهنية في هذا الجيل .
إن مصدر هذه المخاوف يعود إلى قدرات الطفل النامية (مخاوف نمائيه) لذلك تظهر هذه المخاوف في جيل معين وتختفي أثناء عمليه النمو. لهذا السبب نحن لا نستطيع منع ظهور هذه المخاوف وإنما نستطيع مساعده الأطفال في مواجهتها . من المهم إن نتذكر إن الخوف ينعكس عند أطفال مختلفين بطرق مختلفة ويظهر في أوقات مختلفة أثناء مرحله النمو.
أ-الخوف من الاجهزه الكهربائية نتيجة للاحيائيه :
في جيل الروضة (سنتين-3 سنوات) قد يظهر الخوف من أشياء ساكنه جامدة تصدر ضجة عندما نشغلها مثل الاجهزه الكهربائية.
عندما نشغل الجهاز وتظهر الضجة (مثلا عند تشغيل المقداح أو المكنسة الكهربائية ) ينعكس خوف الطفل في البكاء والالتصاق بالكبار .
يدرك الطفل الجهاز ككائن مخيف مهدد غير معروف . إن هذا الشيء تابع من ميزه التفكير في هذا الجبل : الاحيائيه أي نسب صفات إنسانيه لأغراض جامدة حتى ولو كان الطفل قد سمع صوت هذا الجهاز في السابق فانه يستجيب بالخوف (استجابة عاطفيه) في هذه المرحلة فقط بسبب تطوره العقلي . إن تعرف الطفل على هذا الجهاز مسبقا وقبل تشغيله وتحضير الطفل لتشغيل الجهاز بالتدريج وتشجيع الطفل لتشغيل الجهاز بنفسه كل هذا يساعده على مواجهه مشاعره.
ب-الخوف من الساحرات والوحوش:
إن الخوف المميز لأطفال الروضة (3-5) هو الخوف من كائنات خياليه ، يخاف الأطفال من شخصيات كالساحرات، الوحوش وحيوانات مرعبه من وجهه نظرهم.
ينعكس هذا الخوف من تخوف الأطفال من الأماكن المظلمة أو من الأماكن التي يظنون أن بها الكائنات المخيفة.أحيانا ينعكس الخوف من الامتناع من مشاهده التلفزيون أو الأفلام. من ناحية عقليه فان الأطفال ينطبعون بانطباع فوري ويكون من الصعب عليهم التمييز بين الواقع والخيال فيظنون أن الكائنات الخيالية هي كائنات حيه موجودة وتستطيع أن تظهر في جهاز التلفزيون أو أن تعيش في غرفتهم تحت سريرهم. لا جدوى في هذه المرحلة من محاوله إقناع الطفل أن خوفه غير منطقي لأنه غير قادر على فهم وإدراك ذلك.
نعرف طريقتين من طرق مساعده الطفل في مواجهه هذا الشيء باستعمال الخيال ، مثال:
أن نخطط معا كيف نستطيع اصطياد هذا الحيوان أو أن نبني له بيتا ، وان نحضر مع الطفل أداة تساعده في الانتصار على هذا الكائن أو الوحش ومصادقه الساحرة بطرق مختلفة.
الاشتراك في:
الرسائل (Atom)